Nieuwe studie: als mens CO2-uitstoot beperkt, is extreme temperatuurstijging op aarde onwaarschijnlijk
Wetenschappers hebben een nieuwe, preciezere schatting gemaakt van de 'klimaatgevoeligheid' van de wereld voor CO2. Feit blijft: de mens moet vol aan de bak om de temperatuur binnen de afgesproken perken te houden.
Dat is dan toch weer een meevaller. De kans dat de temperatuur op aarde na inperking van de CO2-uitstoot opeens toch nog onverwacht "doorschiet" tot ver voorbij de 2 graden - tot zelfs 4 graden of meer - is veel kleiner dan sommigen vrezen. Toch zal de mens aan de bak moeten: de hoop dat de opwarming meevalt, kan eveneens van tafel.
Dat blijkt althans uit nieuwe berekeningen, in vakblad Nature, van de 'klimaatgevoeligheid': de mate waarin de wereldtemperatuur reageert op het broeikasgas CO2. Het VN-klimaatpanel IPCC stelt al ruim 25 jaar dat de wereld naar verwachting ergens tussen de 1,5 en de 4,5 graad zal opwarmen als je de hoeveelheid CO2 zou verdubbelen en zou wachten tot het systeem in evenwicht is. Een ruime marge, die al snel het verschil maakt tussen een opwarming die de wereld in ongekende rampspoed dompelt, of een opwarming die eigenlijk best meevalt.
Nieuwe hoop
Maar allebei die uitersten kunnen eigenlijk wel de prullenbak in, blijkt uit een nieuwe, Britse analyse. De echte klimaatgevoeligheid zit waarschijnlijk in tussen de 2,2 en 3,4 graden per CO2-verdubbeling, precies midden in de IPCC-verwachting. "Dat hernieuwt de hoop dat we misschien toch nog opwarming boven de 2 graden kunnen voorkomen", aldus het team onder leiding van hoogleraar klimaatsysteemdynamica Peter Cox van de Universiteit van Exeter in Nature.
"Ik mag Cox en zijn collega's wel dankbaar zijn dat ik 's nachts weer iets beter kan slapen", reageert hoogleraar klimaatfysica Piers Forster van de Universiteit van Leeds in een commentaar. De laatste jaren vonden klimaatwetenschappers immers steeds meer aanwijzingen dat de wereldtemperatuur misschien veel sterker reageert op CO2 dan verwacht, via allerlei terugkoppelingen en doorgeefeffecten, schrijft Forster.
Lees verder onder de grafiek.
'Dit hernieuwt de hoop dat we misschien toch nog opwarming boven de 2 graden kunnen voorkomen'
Aan de noodzaak om vol op de rem te gaan doet dat overigens niets af, benadrukken alle betrokkenen. "De klimaatgevoeligheid die we vinden betekent dat de klimaatverandering sterk genoeg is om urgente actie te vereisen, maar niet zo sterk dat het huidige CO2-niveau ons nu al voorbij de Parijse grens van 2 graden duwt", stelt Cox desgevraagd in een e-mail. Om onder die 2-gradengrens te blijven, moet de CO2-uitstoot na 2020 ongeveer net zo scherp omlaag als hij de afgelopen decennia is toegenomen, blijkt uit de sommen.
Tot dusver warmde de wereld sinds de industriële revolutie ongeveer 1 graad op, terwijl het CO2-gehalte steeg van rond de 280 naar ruim 400 delen per miljoen. Maar omdat er in het klimaat allerlei vertragingen en terugkoppelingen zitten, is het erg lastig te zeggen wat een bepaalde CO2-injectie op termijn precies voor temperatuurstijging geeft. Een speelruimte waarvan veel klimaatsceptici dankbaar gebruikmaken: wie weet is de 'duwkracht' van CO2 op de wereldtemperatuur wel heel klein. "De klimaatgevoeligheid is brandpunt van aandacht geworden voor diegenen die willen suggereren dat de klimaatwetenschap intrinsiek onbetrouwbaar is", aldus Forster.
Ingenieuze aanpak
Cox kwam het nieuwe 'opwarmgetal' op het spoor door te bestuderen welke klimaatmodellen het beste natuurlijke temperatuurschommelingen van jaar op jaar nabootsen. Dat bleken allemaal modellen te zijn met een lage klimaatgevoeligheid, van rond de 2,8 graden. Een 'ingenieuze' en 'overtuigende' aanpak, vindt Forster. "Veel klimaatwetenschappers zullen zich afvragen: waarom heb ík hier niet aan gedacht?"
Maar bij het KNMI in Nederland is klimaatonderzoeker Rein Haarsma nog niet helemaal overtuigd. "Wat een mooi idee, ik werd helemaal enthousiast. Maar in de uitvoering zie ik wel wat haken en ogen", zegt hij. Zo worden de berekeningen van Cox flink in de war geschopt door de grote vulkaanuitbarstingen van de afgelopen eeuw, in onder meer Mexico en op de Filippijnen. Haarsma: "Ik zeg niet dat het fout is, maar ze zeggen er niets over. Misschien dat vervolgstudies wel op wat andere getallen uitkomen. Ik geloof niet dat het laatste woord erover is gezegd." De KNMI-man krijgt jeukende handen: "Je zou de modellen moeten draaien zonder vulkanen en zonder toename van broeikasgassen, en zien wat er gebeurt."
'Je zou de modellen moeten draaien zonder vulkanen en zonder toename van broeikasgassen, en zien wat er gebeurt'
In Bath behoort de dwarse gepensioneerde wiskundige Nic Lewis tot de minderheid die al rekenend uitkwam op een veel lager, omstreden opwarmingsgetal, van zo'n 1,5 graad. Het nieuwe onderzoek vindt hij 'niet realistisch' en 'ondeugdelijk': temperatuurschommelingen van jaar op jaar zouden niets zeggen over welk model de klimaatgevoeligheid het beste voorspelt, reageert hij desgevraagd.