Direct naar artikelinhoud
Britse politiek

Boris Johnson staat met één voet in Downing Street: hij moet nog met een laatste tegenstander afrekenen

Boris Johnson.Beeld EPA

Boris Johnson (55) staat met één voet in 10 Downing Street. Bij de laatste stemronde van de fractie kreeg de mascotte van de brexit 160 fractieleden achter zit, 83 meer dan de nummer twee Jeremy Hunt (52). Nu mogen de 160.000 leden van de Conservatieve Partij bepalen wie van de twee premier wordt. Voor de True Blue Tories is Johnson het prijsdier.

De Back Boris-campagne is vooralsnog vlekkeloos verlopen. Terwijl Johnson zo veel mogelijk de publiciteit meed, zorgde zijn campagneteam onder leiding van spindoctor Gavin Williamson ervoor dat zijn meest gevreesde rivalen – Dominic Raab, Rory Stewart, Sajid Javid – dankzij tactisch stemmen een voor een afvielen. Over bleef Hunt, de minister van Buitenlandse Zaken die Johnson het minst vreest. Zijn veelzeggende bijnaam is ‘Continuity May’ en heeft bij het referendum tegen de brexit gestemd.

De grootste hobbel was Stewart, de charmerende, rationele en licht excentrieke politicus die wekenlang als het kwade geweten had gediend van Johnson en de andere leiderschapskandidaten met hun verleidelijke brexit-beloften. Stewart, net als Johnson opgeleid op Eton en Oxfords Balliol, had zich gepresenteerd als de enige realist. Nee, hij beloofde geen belastingenverlagingen. En ja, het brexitakkoord dat Theresa May had gesloten was het best haalbare voor de Britten.

Alternatieve realiteit

Woensdag, uitgerekend op Johnsons verjaardag, werd de lieveling van de progressieve Britten en van de oude garde binnen de Conservatieve Partij uit de strijd geknikkerd. Tijdens de campagne dook regelmatig de vraag op wat deze kandidaat met zijn sociaal-liberale geluid deed bij de Tory’s. Hij leek het zichzelf ook af te vragen. Halverwege het BBC-debat verloste hij zich van zijn stropdas. “Het gevoel bekroop me,” zo verklaarde hij achteraf, “dat we op weg waren naar een alternatieve realiteit.”

In die alternatieve realiteit gaat de Britse regering, waarschijnlijk onder leiding van Johnson, een betere deal onderhandelen met de EU. Mocht dat niet lukken, dan komt er een No Deal die tijdelijk wat ongemak zal veroorzaken, maar op den duur leidt tot de zonovergoten hoogvlakten waar Johnson tijdens de referendumcampagne over sprak. Er is geld voor een belastingverlaging voor de hogere middeninkomens, voor betere onderwijs en snel breedband voor de meest afgelegen boerderijen in Cumbria.

ALEXANDER BORIS DE PFEFFEL JOHNSON

Geboren 19 juni 1964 in New York

Twee keer getrouwd, twee keer gescheiden, minimaal vijf kinderen

Studeerde: klassieken op Balliol, Oxford

Prominente functies: hoofdredacteur The Spectator, burgemeester van Londen en minister van Buitenlandse Zaken

Thans: kamerlid en columnist The Daily Telegraph

JEREMY RICHARD STREYNSHAM HUNT

Geboren 1 november 1966 in Londen

Studeerde: filosofie, politiek en economie op Magdalen, Oxford

Getrouwd, drie kinderen

Prominente functies: oprichter en eigenaar van een educatieve uitgeverij, ministerschappen op Cultuur, Media & Sport en daarna Volksgezondheid

Thans: minister van Buitenlandse Zaken

Waar de Conservatieve Partij politiek altijd zag als de kunst van het mogelijk, daar is het nu in de ban van de kunst van het onmogelijke. Pessimisme over wat politici kunnen bereiken, zeker in Brussel, heeft op het moment van de hoogste nood plaatsgemaakt voor het optimisme van Johnson, die iets wegheeft van een romantische royalist uit de Engelse burgeroorlog. Door de man die een hand uitreikte naar linkse kiezers te dumpen ten faveure van iemand die Nigel Farage onschadelijk wil maken, kiest de partij een rechtse koers.

Het opvallende is dat Johnson niet alleen de steun geniet van de geharnaste brexiteers binnen de partij, maar ook van remainers. Zelfs de eurogezinde oud-minister van Financiën George Osborne, een oude amice van de notoire Bullingdon Club, heeft zich achter Johnson geschaard. Iedereen projecteert zijn eigen verwachtingen op deze ‘Verlosser’. De een hoopt op Boris de Harde Brexiteer, de ander op Boris de Socialistenvreter weer een derde verlangt terug naar Boris de Sociaal-Liberale Burgemeester van Londen.

Jeremy Hunt.Beeld AP

De regeringspartij doet wat Labour deed na het traumatische verlies van de verkiezingen van 2015: zoeken naar een vertrouwde leider, ver weg van het politieke centrum. Voor Labour was dat de socialist Jeremy Corbyn; voor de Tory’s, getraumatiseerd door een brexit die op een catastrofe dreigt uit te lopen, is dat diens evenknie: Boris Johnson. Voor een koele, rationele en inhoudelijk heroriëntatie is nu even geen tijd bij de Conservatieven. Wat nu zichtbaar is, is het veelbesproken overlevingsinstinct van 's lands oudste partij.

One Nation

Het is niet voor het eerst dat de Conservatieve Partij in levensgevaar verkeert. In 1846 ging de regering van premier Robert Peel ten onder door de protectionistische graanwetten in te trekken die hadden bijgedragen aan de hongersnood in Ierland. Daarmee had hij woede veroorzaakt bij de machtige, conservatieve grootgrondbezitters. Een deel van de Conservatieven liep over naar de progressievere Whigs en het zou een kwart eeuw duren eerder de Tory’s weer alleen konden regeren.

Dat was onder leiding van de flamboyante Benjamin Disraeli, de oude opponent van Peel. De belangrijkste erfenis van Disraeli, lieveling van koningin Victoria, is de term One Nation, afkomstig uit zijn roman Sybil, or the Two Nations. Het verenigen van de natie, indertijd gespleten door de Dickensiaanse ongelijkheid, werd voortaan het hogere doel van de Tory’s. Johnson, net als Disraeli auteur van erotische fictie, staat nu ook voor een verdeelde natie. Niet zozeer economisch als wel sociaal-cultuur. Een gat dat lastiger te dichten valt.