Mensen zonder kinderen voelen zich op latere leeftijd niet eenzamer dan mensen mét: "Ze geven een andere invulling aan hun leven"

Er zijn zo van die clichévragen waar jonge personen met de regelmaat van de klok mee worden geconfronteerd. 'Wanneer ga je trouwen?' en 'wanneer begin je aan kinderen?' zijn 2 klassiekers die aan keuken- of feesttafels op de loer liggen.

"Het is vaak vanzelfsprekend dat mensen kinderen krijgen", zegt Hannelore Stegen, doctoraatsonderzoeker Agogische Wetenschappen aan de VUB, in 'Nieuwe feiten' op Radio 1. "Maar wat als dat niet gebeurt? Heeft dat dan een impact op je eenzaamheidsgevoelens in het latere leven?" Dat is het vertrekpunt van haar onderzoek.

Voor dat onderzoek werden 543 zestigplussers in Vlaanderen bevraagd, zowel met als zonder kinderen, over hun eenzaamheidsgevoelens.

"Eenzaamheid lijkt een simpel concept, maar dat is het niet", zegt Stegen. Om het beter te vatten, gingen de onderzoekers aan de slag met 3 types: sociale, emotionele en existentiële eenzaamheid.

"Sociale eenzaamheid slaat op het gemis van een bredere kring. Emotionele eenzaamheid gaat over het missen van een intieme connectie met iemand." Dat gaat vaak over het al dan niet hebben van een partner. "Het derde type, existentiële eenzaamheid, is het gemis aan zingeving. Wat is je nut in het leven, en wat kan ik betekenen in het leven van andere mensen?"

Kinderen, daar leef je voor. Ze bepalen je dagindeling en bovendien gaan ze ook eenzaamheidsgevoelens tegen. Althans, dat wordt vaak beweerd. Het onderzoek van Stegen vond een andere conclusie: "Mensen zonder kinderen zijn niet eenzamer dan mensen met kinderen." Dat is voor het algemene concept eenzaamheid zo, maar ook wanneer de 3 types eenzaamheid apart werden bekeken.

Opvallend: ook tussen mannen en vrouwen werd geen verschil in eenzaamheidsgevoelens gevonden. "Al zou je intuïtief misschien verwachten dat er bij vrouwen wel een effect zou zijn", zegt Stegen.

De onderzoekers gingen ook aan de slag met de redenen achter de kinderloosheid. "Vaak wordt kinderloosheid gezien als een label, iets wat er wel of niet is. Maar achter het woord 'kinderloos' zit zoveel meer: een hele context én levensverhaal van mensen."

Afhankelijk van de reden van de kinderloosheid, waren er wél verschillen in de verschillende types van eenzaamheid, zegt Stegen. "Als je je kinderloosheid toeschrijft aan levensloopgebeurtenissen, dan gaat je sociale eenzaamheid hoger liggen en ervaar je een groter gemis aan sociale contacten. Bij mensen met gezondheidsproblemen, zowel bij zichzelf als bij de partner, ligt de emotionele eenzaamheid dan weer hoger."

Een eenduidige verklaring voor die resultaten is er niet, al vermoeden de onderzoekers dat het met relativeringszin te maken kan hebben. "Op jongere leeftijd zou er misschien wel een verschil kunnen zijn in eenzaamheidsgevoelens", zegt Stegen. "Het zou kunnen dat het effect van eenzaamheid vermindert naarmate mensen ouder worden, omdat ze die kinderloosheid een plek geven."

"Of het nu een bewuste keuze is geweest of niet, op latere leeftijd hebben mensen dan een andere invulling en zingeving gegeven aan hun leven."