Pas enkele maanden geleden raakte bekend dat nooit eerder zoveel leerlingen de school verlieten zonder middelbaar diploma. Liefst één op de zeven jongeren zit in dat schuitje. Vroegtijdige schoolverlaters zijn vaker werkloos, hebben een lagere levensverwachting en zijn over het algemeen ongelukkiger.

Volgens experts is het dus cruciaal om preventief in te grijpen. Daarvoor heeft de Vlaamse regering enkele jaren geleden de zogenaamde naadloze flexibele trajecten of NAFT in het leven geroepen. Via een-op-eenbegeleiding of via trajecten met de hele klas gaan gespecialiseerde organisaties uit de welzijnssector aan de slag met leerlingen die dreigen uit te vallen. Het gaat bijvoorbeeld om jongeren die een totaal gebrek aan zelfvertrouwen hebben en door pestgedrag niet meer naar school durven, of explosieve leerlingen die constant overhoop liggen met klasgenoten of de leerkracht.

Zorgboerderij

Vaak worden die leerlingen tijdelijk uit de klas gehaald – soms is dat maar één dag om de twee weken, soms voor een langere periode – om aan hun gedrag te werken, bijvoorbeeld op een zorgboerderij of in een houtatelier. “Via gesprekken en opdrachten proberen we hen weer te versterken en klaar te maken voor school”, zegt Brenda Vermeire van On a break, de dienst van vzw aPart die NAFT aanbiedt.

Alleen blijkt dat de vraag het aanbod ver overstijgt. Sinds 2020 subsidieert het departement Welzijn jaarlijks 4.000 trajecten, maar volgens cijfers van de NAFT-sector zijn er in 2022 precies 359 vragen naar hulp niet opgenomen door een gebrek aan capaciteit. Voor nog eens 438 vragen moest de sector doorverwijzen of kon er enkel begeleiding komen omdat de gemeente financieel bijsprong. Volgens cijfers die oppositiepartij Vooruit opvroeg, duurt het bovendien voor één op de drie jongeren langer dan een maand alvorens een traject begint, al heeft dat soms ook te maken met de onwil bij de leerling om mee te werken of met de tijd die nodig is om alles in te plannen.

“We botsen overal op muren en procedures die ervoor zorgen dat leerlingen te lang moeten wachten op hulp”

Tom Rydant

Directeur GO! Talent

“Die cijfers tonen bovendien niet het hele plaatje”, zegt Tom Rydant, directeur van GO! Talent in Dendermonde. “We melden vaak gewoon niet meer aan, omdat we weten dat die leerlingen toch maar op een wachtlijst belanden. We botsen overal op muren en procedures die ervoor zorgen dat leerlingen te lang moeten wachten op hulp. Zo geraken we jongeren die zich al niet goed voelen op school helemaal kwijt.”

Minister van Welzijn Hilde Crevits (CD&V) zei eerder in het parlement dat een uitbreiding ook volgens haar noodzakelijk is en kondigde extra investeringen aan. Toch zal het roer volgens Vooruit helemaal omgegooid moeten worden om met de problematiek om te gaan. “Dit is één van de vele symptomen van een systeem dat aan het kraken is”, zegt parlementslid Hannelore Goeman. “Het buitengewoon onderwijs barst uit zijn voegen, het aantal zorgvragen op school explodeert, er zijn wachtlijsten voor NAFT. Dat toont allemaal dat ze het op school niet gebolwerkt krijgen. We moeten de zorg op school versterken, met speciale zorgteams. Daarin kan bijvoorbeeld een psycholoog of een logopedist zitten.”