Zwemverbod is er niet zomaar: frisse duik kan levensgevaarlijk zijn

“Allereerst moeten zwemgelegenheden voldoen aan de strenge voorwaarden van Vlarem, de Vlaamse milieuwetgeving”, zegt Tanja Van Hoecke, woordvoerster van Sport Vlaanderen, het agentschap van de Vlaamse overheid dat verantwoordelijk is voor het sportbeleid.

Daarbij wordt onder meer rekening gehouden met de waterkwaliteit. Zo wordt het zwemwater elke veertien dagen onderworpen aan een bacteriologisch onderzoek, op kosten van de exploitant. “Water bevat van nature verschillende soorten micro-organismen, waarvan een beperkt deel tot ziekte kan lijden”, staat te lezen in de brochure van het Vlaams Instituut voor Sportbeheer en Recreatiebeleid. “Een van die ziekteverwekkers zijn de cyanobacteriën, beter bekend als blauwalgen. Ze komen voornamelijk voor tijdens warme zomers in water zonder al te sterke stroming. Ze zien eruit als een blauwgroene olieachtige laag op het water en kunnen huidirritatie en maag- en darmstoornissen veroorzaken.”

Daarnaast wordt ook rekening gehouden met de oppervlakte en de bouwstructuur van de zwemplas en - niet te vergeten - de veiligheid.

“Een van de regels inzake veiligheid is dat het zwemgedeelte volledig afgebakend moet worden van de andere waterrecreatie. Het is levensgevaarlijk om te zwemmen of te duiken tussen plezierbootjes, roeiers en kajakkers. En dat is in roeivijver Hazewinkel, waar afgelopen weekend een Roemeense man in het water verdween en overleed, niet het geval. De watersportbaan wordt gebruikt door (inter)nationale roeiers en kajakkers in ploegverband. Zwemmen is er niet aan de orde en dus heerst er al jaren een zwemverbod.”

Redders

Daarnaast speelt ook de aanwezigheid van redders of het opstellen van een toezichtplan een belangrijke rol zegt Dirk Van de Sande, woordvoerder van de lokale politie Mechelen-Willebroek. “Een zwemverbod wordt niet ingesteld door de politie maar door de organisatie zelf. Dat kan Sport Vlaanderen of de gemeente zijn. Een van de voornaamste criteria daarbij is het al dan niet aanwezig zijn van bewaking. Je kan het vergelijken met de kust. Daar mag je in bepaalde (afgebakende) delen van de zee zwemmen omdat er redders aanwezig zijn. Bij veel waterplassen heb je die niet. Er is geen overzicht en dan wordt er vaak een zwemverbod ingesteld.”

Gevolgen zijn niet min

En het niet naleven van een zwemverbod kan naast een sanctie, opgelegd door de uitbater van recreatief domein op basis van het huisreglement, ook grote gezondheidsrisico’s inhouden. Denk daarbij maar aan ‘cold shock’, een reactie van het lichaam op een eerste plotse temperatuurdaling als het in aanraking komt met het koude water, bijvoorbeeld door een koelere onderstroom. “Cold shock is de belangrijkste oorzaak van verdrinking”, zei inspanningsfysioloog professor Jan Bourgois naar aanleiding van het overlijden van gewezen wereldkampioen motorcross Eric Geboers in mei.

“Iedereen kent toch het gevoel van plots naar adem happen wanneer hij in koud water springt of wanneer er plots ijskoud water uit de douche stroomt. Je lichaam wordt bevangen door de plotse koude.” En zo’n ‘cold shock’ treedt vrijwel onmiddellijk op of je er nu bewust in duikt of niet.”

En hoe kouder het water, hoe intenser de reactie van het menselijk lichaam kan zijn. “Sensoren in ons lichaam reageren immers op de eerste, plotse temperatuurdaling ter hoogte van de huid met een schokeffect op bloedsomloop, hart, longen en darmen. De abrupte toename van de ademhaling kan op haar beurt aanleiding geven tot een paniekreactie en tot inname van water. In combinatie met mogelijk optredende hartproblemen, kan men verdrinken.”

Wennen

Om een ‘cold shock’ uit te sluiten, laat je maar beter je lichaam wennen aan de temperatuur van het water. “Maak eerst de voeten nat dan de romp en het hoofd alvorens in het water te duiken, zo sluit je de grootste risico’s uit en kan je genieten van je zwempartijtje.”