Nederlandse en Franse vissers zijn verwikkeld in een visoorlog

Op een regenachtige maandagochtend ligt Boulogne-sur-Mer er poëtisch droefgeestig bij, met zijn rommelige straten in Vlaamse stijl en zijn ooit moderne flats uit de jaren vijftig, neergezet als nooit helemaal geslaagde poging de schade van de zware bombardementen uit de Tweede Wereldoorlog te herstellen. Aan de Quai Gambetta lossen knoestige vissers hun vangst, die meteen in de marktstalletjes aan de kade wordt verkocht.

Alleen brengen de vissers van Boulogne-sur-Mer steeds minder vis aan wal. Boosdoeners zijn hier de Nederlandse vissers met hun grote, krachtige boten. Sinds enkele jaren vissen ze met elektrisch tuig, de zogeheten pulskorvisserij (zie inzet). Daardoor vegen ze op efficiënte wijze de bodem leeg, klagen de Fransen, en blijft er voor de lokale vissers in hun kleinere boten te weinig over.

Officieel is de pulskorvisserij, 'elektrisch vissen', niet toegestaan in de Europese wateren, maar inmiddels hebben 79 Nederlandse platviskotters een ontheffing, tot ongenoegen van de Fransen. Vandaag neemt de visserijcommissie van het Europees Parlement een besluit over deze kwestie. Als Frankrijk zijn zin krijgt, mag de pulskorvisserij alleen als experiment blijven bestaan, waardoor slechts twintig Nederlandse vissers hun vergunning zullen behouden. Als Nederland zijn zin krijgt, wordt elektrisch vissen toegestaan. In dat geval dreigen Franse vissers de haven van Calais te blokkeren, waardoor het vrachtverkeer naar Groot-Brittannië wordt lamgelegd.

Quota

'Als je morgen dreigt te sterven, moet je vandaag iets doen', zegt Stéphane Pinto, visser in Boulogne-sur-Mer en vicepresident van het regionale comité voor visvangst. De vissers van Boulogne, Calais en Duinkerken halen zelfs hun Europese visquota niet meer, zegt hij. 'In 2015 maakten we 80 procent van ons quotum op, in 2016 70 procent, dit jaar halen we maar 55 procent.'

Pinto zegt bang te zijn voor overbevissing. Ook zou elektrisch vissen het milieu kunnen schaden. 'Wat weten we van de gevolgen van elektrisch vissen voor eitjes en jonge vissen, voor de wormen die als voedsel voor de vis dienen?', vraagt hij zich af.

Volgens onderzoek van Wageningen Marine Research is de elektrische pulskorvisserij juist veel minder schadelijk dan de traditionele boomkorvisserij. Deze week komen onderzoekers met resultaten die nog gunstiger zijn dan verwacht, zegt visserijbioloog Adriaan Rijnsdorp. 'De schade aan de zeebodem is zeker de helft minder dan met de boomkor', zegt hij. Ook voor de visstand is de pulswing, het elektrisch vistuig, veel beter dan de boomkor, zegt secretaris Derk Jan Berends van de Nederlandse Vissersbond. 'De pulswing is selectiever. Je vangt er vooral tong mee, en haalt 50 procent minder bijvangst binnen.'

Van boomkor tot puls

Traditioneel werden bodemvissen als tong en schol vaak met een boomkor gevangen. Daarbij werden zware kettingen over de zeebodem gesleept, waardoor de vis opschrok en in het net zwom. Bij de nieuwe pulskorvisserij zweeft het tuig meer op de bodem. De vis wordt opgeschrikt door elektrische stroomstootjes en opgevangen door het net.

79 platviskotters uit Nederland hebben een ontheffing voor de pulskorvisserij, die officieel is verboden. Dit tot ongenoegen van de Franse collega's.

Verkrampt

Schadevrij is ook de pulskorvisserij niet. Kabeljauw kan hevig verkrampt raken door de stroomstootjes, waardoor de vis zijn rug kan breken. Rijnsdorp: 'Dat gebeurt alleen met grote kabeljauw, die toch al wordt gevangen en dood gaat. In het laboratorium had kleine kabeljauw dat probleem niet. Die glipte door de mazen van het net.'

Volgens Rijnsdorp wordt de oppositie van de Franse vissers niet zo zeer ingegeven door zorg over het milieu of dierenwelzijn, als wel door angst voor concurrentie. De pulskorschepen kunnen op veel meer plekken komen dan de oude boomkorschepen. Rijnsdorp constateerde in België dat plaatselijke vissers de visgronden begonnen te mijden waar de efficiëntere Nederlanders waren langs geweest. 'In sommige visgebieden komen ze alleen op zondag, als de Nederlanders niet vissen', zegt hij.

Je zou in de Frans-Nederlandse 'visoorlog' een parabel over beide landen kunnen zien. De Nederlanders genadeloos efficiënt, met grote investeringen in nieuwe technologie. De Fransen conservatief, vasthoudend aan tradities. En als ze op de markt het onderspit dreigen te delven, grijpen ze naar politieke wapens, zoals een blokkade van de haven van Calais.

Maar de kwestie ligt toch niet zo zwart-wit. In een opiniestuk voor Le Monde schoten niet alleen Franse politici, maar ook visserijbiologen uit Groot-Brittannië, Duitsland en de Verenigde Staten de Franse vissers te hulp. Anders dan Wageningen Marine Research geloven zij dat elektrisch vissen wel degelijk schade toebrengt aan de bodem, aan jonge vissen, schaaldieren en ongewervelde dieren. Zij spreken zelfs van een 'onderzees bloedbad'.

Rampzalig

Niettemin is de strijd om het elektrisch vissen vooral een sociale kwestie. Voor de Nederlandse vissers zou een verbod op de pulskorvisserij rampzalig zijn, zegt secretaris Berends van de Nederlandse vissersbond. Ongeveer zestig vissers zouden hun vergunning voor elektrisch vissen moeten inleveren. 'Ze hebben rond de 3 ton geïnvesteerd in de pulswing. Dat zou vergeefs zijn', zegt hij.

Maar ook in de relatief arme visserssteden van Noord-Frankrijk hopen veel vissers hun bedrijf van vader op zoon door te geven. De lokale visserij komt in gevaar als de tong grotendeels wordt gevangen door de Nederlanders. 'Het is een strijd tussen de groten en de kleintjes', zegt Stéphane Pinto. 'In Europa moeten we het daar over eens worden. Anders is het ieder voor zich. Dat betekent oorlog. Die willen wij ook niet. Maar Europa kan toch ook niet zijn dat de een sterft, en de ander zegt: wat kan mij het schelen, ik verdien mijn geld.'