Commentaar: Lege hulzen

‘Cultuurchristendom is als een bos bloemen op tafel, losgesneden van de wortels.’ In een debat met Thierry Baudet schetste Kees van der Staaij (SGP) eens hoe kwijnend en bederfelijk het geveltjes- en tegeltjes­christendom is van conservatieven zonder evangelie: ‘Christelijke waarden zonder voeding van een levend geloof zie je uiteindelijk een lege huls worden.’

Een religieuze moraal is niet vitaal en overdraagbaar, als ze niet aardt in een geloofsovertuiging, illustreerde ook D66-leider Rob Jetten in een persoonlijk portret in onze zaterdagbijlage. Zijn rooms-katholieke oma vond het ‘misschien nog wel belangrijker om de traditie door te geven dan het geloof te belijden’. Haar kleinzoon (geboren in 1987) is van een generatie die de ­verzuiling niet meer heeft meegemaakt; die ook geen rancune heeft opgekropt tegen het katholicisme waarmee zijn ouders al hadden gebroken. Rond zijn coming out als homo hing niet meer de dreiging van een kerk die hem de deur zou kunnen wijzen. Spannend was slechts of de Brabantse dorpsgemeenschap (voetbal- en carnavalsclub) hem zou accepteren zoals hij was.

Hebben de SGP en haar politieke geestverwanten nog wel een gedeelde ethische basis, vroeg Van der Staaij zich zaterdag af, op het congres van zijn partij. Hij liet in het midden wélke verdeeldheid hem zorgen baart. Enerzijds noemde hij ‘zondagsrust, huwelijk en gezin, en bescherming van het ongeboren leven’ als ‘zegenrijke ordeningen en goede geboden’ voor héél de ­samenleving. Maar bij andere christelijke waarden, namelijk ‘zorg voor de schepping’ en ‘vluchtelingen in nood’, vroeg hij vooral om bescheidenheid, en waarschuwde hij tegen maakbaarheidsdenken. ‘Verlossing uit ellende is geen gevolg van grootse plannen van ­politici. Door Woord en Geest worden zondaren gebracht tot geloof en bekering.’ Dat was een moment van selectieve en ook wel ongepaste bescheidenheid. Want zorg voor Gods schepping, en voor mensen in nood: dat zijn verantwoordelijkheden die het al dan niet bekeerde, zondige individu overstijgen.

De selectieve bescheidenheid van Van der Staaij trekt zijn partij onherroepelijk naar rechts. In dat spoor past zijn hartelijke uitnodiging aan Forum voor Democratie om straks, met een dozijn senatoren, met het kabinet samen te werken zoals de SGP dat heeft voorgedaan. Maar het is ook een gevaarlijk spoor. Want terwijl Van der Staaij omzichtig spreekt over verlies van christelijk ethisch besef in eigen kring, wordt die kring bekoord door conservatieve flirts van Thierry Baudet. Die in een zwierig essay demonstreerde dat juist postchristelijk conservatisme dé legitimatie is om ongelijkheid tussen man en vrouw in stand te houden, voor wie dat wenst.