Spaanse ministers nemen bestuur Catalonië volgende week over; massaal protest in Barcelona

De drastische ingreep is volgens de Spaanse regering gerechtvaardigd vanwege het afscheidingsproces dat door Catalonië in gang is gezet. De Catalaanse premier Puigdemont wil op basis van het referendum van 1 oktober, dat wanordelijk verliep, over twee maanden de onafhankelijkheid uitroepen. De Spaanse grondwet staat het referendum niet toe, en noemt de Spaanse eenheid bovendien "onverbrekelijk". 

De regering van Mariano Rajoy beroept zich er daarnaast op "het sociaal welzijn en de economische groei in stand te houden en de rechten en vrijheden van alle Catalanen te waarborgen". Honderden bedrijven kozen al voor een officiële vestigingsplaats buiten Catalonië. De afgelopen dagen werden de verwachtingen voor de economische groei naar beneden bijgesteld.

Wat het sociaal welzijn betreft: de onafhankelijkheidskwestie verdeelt de Catalanen diep. Naar schatting de helft van de Catalanen is tegen afscheiding. De meesten van hen hebben niet gestemd tijdens het referendum, omdat dit illegaal was verklaard door het Grondwettelijk Hof. Deze groep wordt grotendeels genegeerd door het politieke partijen vóór de onafhankelijkheid, die veel geoorloofd achten om de "wil van het Catalaanse volk" gestand te doen.

'Staatsgreep'

De Catalaanse regering spreekt van een "staatsgreep" en een "terugkeer naar de dictatuur", nu democratisch gekozen bestuurders aan de kant worden gezet. De partij van Puigdemont, de nationalistische PDECat, noemt het "de ergste aanval in eeuwen" door de Spaanse regering.

Een politicus van het linkse, republikeinse ERC - die samen met de PDECat Catalonië bestuurt - reageert al even emotioneel: "Deze generatie heeft nu zijn eigen 23 februari." Op die datum in 1981 vond een militaire staatsgreep plaats in het Spaanse parlement. 

Het Catalaanse regiobestuur kondigde eerder aan niet meer te zullen wachten met het uitroepen van de onafhankelijkheid zodra Spanje grondwetsartikel 155 inzet - wat nu dus is gebeurd. 

Een van de leiders van anti-systeempartij CUP stelde voor dat het regiobestuur in ballingschap zou gaan in Perpignan. Het lijkt er echter niet op dat Puigdemont en zijn kabinet welkom zijn in Frankrijk: president Macron staat volledig achter Rajoy.

Massaal protest

Honderdduizenden aanhangers van de onafhankelijkheidsbeweging uit de Spaanse regio Catalonië zijn ondertussen in Barcelona op straat gekomen om te protesteren tegen de centrale regering in Madrid. De demonstranten eisen de vrijlating van twee leidende activisten van de separatistische beweging, Jordi Sanchez en Jordi Cuixart. Volgens de politie van Barcelona waren er zo'n 450.000 deelnemers.

De twee activisten werden begin deze week opgepakt en achter de tralies gezet. Ze zijn respectievelijk de voorzitters van de Nationale Assemblee van Catalonië (ANC), een burgerinitiatief, en Omnium Cultural, een culturele organisatie. De 'Jordi's' wordt "opstandig gedrag" verweten bij een manifestatie in september.

Onder de deelnemers waren de Catalaanse minister-president Carles Puigdemont en Ada Colau, de linkse burgemeester van Barcelona. Colau is weliswaar geen lid van de onafhankelijkheidsbeweging, maar staat wel kritisch tegenover de centrale regering in Madrid. Vanavond om 21.00 uur geeft Puigdemont een officiële reactie.

Steun van andere partijen

De Spaanse premier Rajoy heeft voor zijn aankondiging de steun van twee andere grote partijen in het Spaanse parlement, de sociaal-democratische PSOE en het liberale Ciudadanos. "We moeten Puigdemont verwijderen met stemmen, met veel stemmen", zei Ciudadanos-leider Albert Rivera. Ook deze beide partijen vinden dat Puigdemont zijn onafhankelijkheidsstreven veel te ver heeft doorgedreven, tot ver buiten de grenzen van de wet.

De Spaanse senaat moet nog instemmen met de machtsovername. De verwachting is dat dit vrijdag zal gebeuren. Op zaterdag 28 oktober zullen de Spaanse ministers de Catalaanse bestuurders aan de kant schuiven en het bestuur van de deelstaat op zich nemen.

Niemand verwacht dat de Catalanen dit zomaar zullen accepteren. De Catalaanse onafhankelijkheidsbeweging heeft een rijke geschiedenis van demonstaties die door miljoenen mensen werden bezocht. Inmiddels wordt de achterban voorbereid op "directe actie": het opwerpen van barricades, bezettingen en sabotage. Steeds wordt beklemtoond dat de acties geweldloos moeten verlopen. Aan de andere kant worden de actievoerders al voorbereid op slagen met de wapenstok, traangas en arrestaties. Nog altijd zijn er in Catalonië ruim 5.000 politieagenten afkomstig uit andere delen van Spanje gestationeerd.