Mogen we ons druk maken over mensen die makkelijker geld geven aan de Notre-Dame dan aan het bestrijden van honger?
De snelheid waarmee het fonds voor de wederopbouw van de Notre-Dame gespijsd wordt, doet bij velen de wenkbrauwen fronsen. Het is volgens filosoof Farid Zahnoun terecht dat we ons hierover vragen stellen. Zo reageert hij op de opinie van moraalfilosoof Ignaas Devisch die stelt dat "we mensen niet kunnen verplichten om geld te geven aan een niet door hen uitgekozen doel".
In een gisteren verschenen opiniestuk stelt moraalfilosoof Ignaas Devisch zich de vraag: “Moeten we niet eerst iedereen te eten geven en dan pas de Notre-Dame heropbouwen?”
Uiteraard is de directe aanleiding de wereldwijde morele verontwaardiging over het feit dat bepaalde mensen blijkbaar zonder verpinken bereid zijn geld, ja, véél geld, te doneren aan de wederopbouw van een gebouw, maar veel minder geneigd zijn financiële steun te leveren aan doelen die, althans in de ogen van deze verontwaardigde massa, moreel gezien veel nobeler zijn.
Wie de vraag van Devisch’ stuk leest verwacht dan ook dat het precies daarover zal gaan, namelijk de mate waarin de actuele morele verontwaardiging terecht is.
Vreemd genoeg blijft die vraag quasi onbehandeld. De catchphrase (lokzin, red.) van het stuk komt niet verder dan “je kan niemand verplichten om te geven aan een ander dan het door hen uitgekozen goed doel”. Zoiets zou volgens Devisch onrechtvaardig zijn.
Nu, of dit zo is wil ik hier in het midden laten. Belangrijker is op te merken dat Devisch hier plots een thematiek aansnijdt die helemaal niet ter discussie staat.
De vraag is of de huidige morele verontwaardiging terecht is bij het feit dat mensen liever geld geven aan de wederopbouw van monumenten dan aan de bestrijding van hongersnood
De relevante vraag is niet of het al dan niet rechtvaardig is om mensen te verplichten om geld te geven aan een niet door hen uitgekozen doel. De vraag is of de huidige morele verontwaardiging bij het feit dat mensen liever geld geven aan de wederopbouw van monumenten dan aan de bestrijding van hongersnood - om maar iets te noemen - terecht is.
Maar merk echter vooral op hoe het feit dat deze morele verontwaardiging die er momenteel bij veel mensen heerst Devisch’ idee van empathie volledig ondergraaft.
In het opiniestuk herhaalt Devisch het alomgekende fenomeen dat mensen veel meer begaan zijn met wat zich in hun directe levenssfeer afspeelt dan met zogenaamde "ver-van-mijn-bed"-gebeurtenissen. Hij voegt eraan toe: “Zo werkt empathie nu eenmaal”.
Wel, klaarblijkelijk werkt empathie niet zo, aangezien diezelfde massa die vandaag morele verontwaardiging voelt bij de empathische kortzichtigheid van enkelen er blijkbaar wél in slaagt de morele grenzen te verleggen tot meer abstractere problemen (klimaatverandering, hongersnood, vluchtelingenproblematiek…).
Het nieuws van de Notre-Dame raakt mij harder dan dat van de zoveelse aanslag ergens in het Midden-Oosten. Maar dat dit “nu eenmaal” zo is, betekent nog niet dat het moreel gezien te rechtvaardigen valt.
Bovendien, zelfs als het zo zou zijn dat empathie nu eenmaal vaak (dus niet altijd) zo werkt, dan nog blijft dit iets moreel evalueerbaar. Men had van een moraalfilosoof hierbij graag wat meer bedenkingen gezien.
Voor alle duidelijkheid, de Notre-Dame zien branden was voor mij, zoals voor zovelen, ronduit verschrikkelijk en ik zal niet ontkennen dat ik tranen gelaten heb. Ik heb het monument vele malen bezocht en het idee van nooit meer de raamrozetten te kunnen aanschouwen, bezorgt mij een krop in de keel (hoewel naar verluidt het rozet aan de noordkant gered is).
En inderdaad raakt dit nieuws mij harder dan dat van de zoveelste aanslag ergens in het Midden-Oosten. Maar dat dit “nu eenmaal” zo is betekent nog niet dat het moreel gezien te rechtvaardigen valt.
VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.