Het hoofdkwartier van Stop Darmkanker vzw ligt op de Eiermarkt in Antwerpen, verscholen achter de galerij van een winkel. Het is een oase van rust in een rusteloos stadshart. Niet alleen kijken ze hier uit op de spits van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal. Ze kunnen zich ook terugtrekken in een warm aangeklede zithoek met boeken, of een bal putten in een draagbare golfmat op de vloer - ramen zijn naar verluidt nog niet gesneuveld.

Toch zijn ze hier niet altijd even gerust geweest. Vooral oprichter Luc Colemont (67) niet. Want wat met Stop Darmkanker als hij ermee ophoudt? “Ik heb er de voorbije jaren van wakker gelegen”, bekent de voormalige maag- en darmspecialist van Sint-Vincentius. “Ik wilde niet met pensioen gaan en dan moeten aankondigen dat ook de organisatie stopt omdat er geen opvolger is. Dat zou erg jammer zijn van het werk dat we gedaan hebben.”

Enter: Dominique Vandijck. Professor gezondheidseconomie aan de UGent. Vandijck is geboren in Mortsel en woont in Puurs-Sint-Amands. Nog even, voor hij met zijn vrouw en vier kinderen switcht naar het Oost-Vlaamse Stekene. Voor alle duidelijkheid: Colemont zelf stopt nog niet. “Ik hoor dus liever partner in crime in plaats van opvolger”, zegt die. “Maar met een jonge kracht als Dominique ligt de weg wel open voor minstens een extra vijftien jaar.”

Hoe zijn jullie met elkaar in contact gekomen?

Luc Colemont: “Ik was al langer aan het denken over wat er na mij met de vzw moest gebeuren. Tot Dominique in november vorig jaar een bericht stuurde. Als een deus ex machina. Wij kenden elkaar op dat moment van een paar netwerkevents, maar toch vooral van social media. Dus hebben we een paar keer afgesproken, in een restaurant en meer formeel.”

Dominique Vandijck: “Ik was met mijn gezin op vakantie in Spanje. Ik zat ’s ochtends vroeg op het terras en kon directeur worden van een ziekenhuis. Ondanks de aantrekkelijke opportuniteit dacht ik: nee, niet opnieuw in een ietwat logge structuur, overladen met vergaderingen, werkgroepen en papers. Ik wil op de barricades staan en dingen veranderen. Mijn vrouw vroeg wat ik dan wel wilde en ik begon over Stop Darmkanker van Luc. ‘Stuur ‘m dan een bericht’, zei ze. Dat heb ik gedaan en de rest is geschiedenis.”

Dat is snel gegaan.

Colemont: “Ja, maar Dominique is voor mij de perfecte match. Hij komt uit de universitaire wereld en de gezondheidseconomie. Dat past perfect in ons plaatje en is misschien wat wij nog misten. Hij is de juiste man op de juiste plaats op het juiste moment.”

Vandijck: “Als gezondheidseconoom met een geschiedenis in de ziekenhuissector weet ik dat we veel meer moeten inzetten op het voorkomen van ziektes. Want qua capaciteit zullen we nooit kunnen voldoen aan de vraag naar zorg die op ons afkomt. Gezondheidspromotie zoals Stop Darmkanker is dus erg belangrijk.”

Sommige medewerkers van de vzw werden in de naaste omgeving getroffen door darmkanker. Speelden ook bij u persoonlijke motieven?

Vandijck: “Op dat vlak zitten wij bij de happy few. Al denk ik wel dat mijn overgrootvader het gehad heeft. Ze hadden het over een ‘kanker in de buik’ waarvan ik vermoed dat het een darmtumor geweest moet zijn. Mijn beweegreden is vooral het brede veld: er valt in onze maatschappij nog veel gezondheidswinst te boeken. Zeker als het over darmkanker gaat.”

“Ik heb gemerkt dat 1+1 voor ons 11 is. Wij zijn heel complementair, delen dezelfde passie voor gezondheid en zien nog veel potentieel op het vlak van kennis en informatie delen. Ik denk ook dat we beiden goed zijn in mensen begeesteren en inspireren”

Dominique Vandijck

Stop Darmkanker vzw

U hebt een indrukwekkend cv. Hebt u tijd voor hobby’s naast uw professionele leven?

Vandijck: “Met ons gezin eten en drinken we graag, maar altijd gezond. Eerst doen we samen boodschappen en dan zijn we creatief met de gerechten die we maken. Wat ik vooral belangrijk vind, is dat ons gezin met vier kinderen goed aan elkaar hangt. Onze grootste verdienste is ze samen kunnen grootbrengen, het hoofd in de wolken en de voeten op de grond.”

Colemont: “Dominique is een familieman.”

Vandijck: “Ja, samen aan tafel zitten, een nauw contact onderhouden, vind ik heel belangrijk. Ik heb ook een goed contact met mijn ouders en schoonfamilie, en ik hoop dat ik later hetzelfde zie bij mijn kinderen en kleinkinderen.”

U bent eigenlijk al begonnen op 1 maart. Hoe zijn de eerste weken bevallen?

Vandijck: “Ik heb gemerkt dat 1+1 voor ons 11 is. Wij zijn heel complementair, delen dezelfde passie voor gezondheid en zien nog veel potentieel op het vlak van kennis en informatie delen. Ik denk ook dat we beiden goed zijn in mensen begeesteren en inspireren.”

Colemont: “Dominique heeft alle acties in maart, de internationale darmkankermaand, meegemaakt. Van het blauwe Havenhuis in Antwerpen tot De Fabeltjeskrant die vijftigplussers vraagt om zich op darmkanker te testen. Toch wilden we dat bewust nog niet communiceren en rustig beginnen. Dat ging zo ver dat we beiden op de beurs van Inspire Health & Care stonden, mekaar kruisten, en deden alsof we elkaar niet kenden.”

Vandijck: “Alleen mijn vrouw, ouders en schoonouders wisten van mijn nieuwe job. Voor de rest niemand. Toen ik onlangs in de krant kwam met een artikel over gezondheid, postte mijn broer in onze WhatsAppgroep: Ha! Ge wordt misschien journalist?” (hilariteit)

Er ligt werk op de plank. Luc Colemont waarschuwde meermaals dat er een “lawine van darmkankers” op ons afkomt.

Vandijck: “Onze levensverwachting stijgt. Mannen worden bijna 80 jaar en vrouwen bijna 84. Daarnaast stellen we vast dat het aantal gezonde levensjaren daalt en dat de leeftijd waarop we een eerste chronische aandoening ontwikkelen alsmaar lager ligt. Mensen jonger dan ik kunnen vandaag ook darmkanker krijgen. Vroeger kwam dat nauwelijks of niet voor.”

Colemont: “Onlangs was daar een artikel over in The New York Times. Het klinkt misschien gek, maar de huidige generatie wordt kennelijk sneller ouder. Heeft dat te maken met luchtverontreiniging, plastics in ons lichaam, een gebrek aan beweging, genetische factoren of veranderingen in de darmflora? We weten het nog niet, maar het zou de jonge generatie mogelijk kwetsbaarder maken voor mutaties en het ontstaan van kankers.”

“Het klinkt misschien gek, maar de huidige generatie wordt kennelijk sneller ouder. Heeft dat te maken met luchtverontreiniging, plastics in ons lichaam, een gebrek aan beweging, genetische factoren of veranderingen in de darmflora? We weten het nog niet, maar het zou de jonge generatie mogelijk kwetsbaarder maken voor mutaties en het ontstaan van kankers”

Luc Colemont

Stop Darmkanker vzw

Vandijck: “Vandaar dat info en kennis delen heel belangrijk is, en we vol moeten inzetten op voorkomen. Van alle aandoeningen is darmkanker de ideale ziekte om voortijdig op te sporen. Tussen de eerste ontwikkelingen en de effectieve darmkanker zit acht tot tien jaar. Het overgrote merendeel van darmkankers kan dus met weinig ingrijpend onderzoek voorkomen worden.”

De gratis test die iedereen tussen 50 en 74 jaar in de bus krijgt, wordt wel minder uitgevoerd. In 2022 dook het deelnamepercentage met 48,3 procent onder de helft. Het laagste ooit. “Het glas is zelfs niet meer halfvol”, zei dokter Colemont.

Colemont: “We mogen daar niet tevreden mee zijn. In Antwerpen zaten we aan een globale deelname van 38,7 procent. Maar als je keek naar de groep tussen 50 en 54, de jonge actieve vijftigers, zaten we aan slechts 30 procent. Dat betekent dat 70 procent nee zegt.”

Wat is de reden? In Nederland laat 70% zich testen.

Colemont: “Dat is onderzocht. De mensen zijn niet zozeer bang voor het onderzoek of de uitslag. Net zomin ze denken dat het hen toch niet zal overkomen. Het meest gehoorde antwoord was: niemand heeft me ooit gezegd dat die test zo belangrijk is. Dat brengt ons terug bij de kerntaak van Stop Darmkanker: informatie en voorlichting. De missie die we in 2010 opgeschreven hebben en waarover we vier weken nagedacht hebben, blijft relevant: iedereen overtuigen van het belang van vroegtijdig opsporen van poliepen en darmkanker.”

Geeft dat geen wrang gevoel, als het aantal deelnames na veertien jaar hard werken daalt?

Colemont: “Mensen zeggen weleens dat ze het percentage hadden willen weten zonder dat wij er waren. In Wallonië laat 20% zich testen. In Brussel is het nog erger. In Puglia, in het zuiden van Italië, doet 10% mee. Uit de reacties die ik krijg, weet ik dat we veel darmkankers gestopt hebben.”

Een van de drie risicofactoren voor darmkanker – na overgewicht en roken – is alcoholgebruik. Moeten we ook daar niet sensibiliseren? De Vlaming vindt het nog te vanzelfsprekend om te drinken.

Colemont: “Als ik ooit een tweede leven krijg, kom ik terug om de strijd aan te gaan met alcohol. Alcohol is inderdaad een groot probleem. Volgens sommigen is zelfs een half glas per week te veel. Gelukkig zie ik in de supermarkt het rek van de alcoholvrije dranken steeds groter worden.”

Vandijck: “Het inzetten op primaire preventie is belangrijk, maar ook mensen die gezond leven en niet overdrijven met alcohol kunnen darmkanker krijgen. Voor die groep moeten we nog altijd inzetten op secundaire preventie: het vroegtijdig detecteren van de eerste signalen.”

Stop Darmkanker kan al jaren rekenen op de steun van Marc Coucke. Hoe was zijn reactie op de komst van professor Vandijck?

Colemont: “Toen ik Marc informeerde, vond hij dat fantastisch. We moeten eerlijk zijn: om ideeën en campagnes uit te voeren, hebben we middelen nodig. Dit is dus ook een oproep naar instanties, bedrijven en privépersonen: we hebben ook voor de volgende jaren middelen nodig. Ik sta nog vaak voor de spiegel te denken dat ik dankzij Marc Coucke naar mijn bureau mag gaan. Maar er mogen gerust nog Marc Couckes opstaan. Stop Darmkanker kan alleen werken dankzij de steun van vele mensen. Door hen spelen we niet meer in vierde provinciale, maar stilaan in eerste klasse.”

Vandijck: “Over vijftien jaar willen we Champions League spelen en geven we dit interview in het Wembleystadion in Londen.”

Colemont: “Voilà. Als de tegenstander darmkanker is, kun je niet ambitieus genoeg zijn.”