Enkele dagen nadat vicepresident Mike Pence plannen aankondigde om een 'Space Force’ als aparte tak van het Amerikaanse leger op te richten, legde onderminister van Buitenlandse Zaken Yleem Poblete de vinger op de wonde toen hij bij een persbriefing wees op “het recente abnormale gedrag van enkele Russische satellieten”.

De bron van de Amerikaanse zorgen: Kosmos-2491. De Russen hadden aan niemand verteld dat ze die kleine militaire satelliet samen met drie civiele communicatiesatellieten zouden lanceren. Niemand had Kosmos-2491 dan ook opgemerkt: het leek gewoon een klein stuk ruimteafval. Daarom schrokken observeerders toen het ding plots op eigen kracht begon te bewegen.

Het bizarre gedrag van de “apparaat-inspecteurs”

Kosmos-2491 is een zogenaamde “apparaat-inspecteur”, waarvan Rusland er tussen 2013 en 2015 al drie lanceerde. Volgens de Russen zijn de ruimtedrones, zo groot als een kleine koelkast, bedoeld om beschadigde satellieten te herstellen, bij te tanken, of bijkomende apparatuur te installeren. Niet onlogisch, gezien het groeiende probleem van ruimteafval. Maar niemand weet waar Kosmos-2491, Kosmos-2499, en Kosmos-2504 en hun nieuwe kompaan eigenlijk echt voor dienen.

Het is het gedrag van de drones dat de Amerikanen namelijk zorgen baart: ze werden alle vier geklasseerd als onbeweeglijk, tot ze plots een ongewone behendigheid voor zulke kleine satellieten demonstreerden. Het kwartet blijkt in staat om de hoogte van hun baan rond de aarde plots met honderden kilometers aan te passen, of hun snelheid met honderden meters per seconde te verhogen of verlagen. Zo wijzigde Kosmos-2504 in april 2017 zijn koers tot op 1,2 kilometer van een afgedankte Chinese weersatelliet.

En de alarmbellen gingen helemaal af toen Kosmos-2499 werd geobserveerd terwijl het een klein apparaat ontplooide, dat naar een nabijgelegen satelliet stuurde en vervolgens terughaalde. “Het gedrag van deze drone was niet conform normale apparatuur-inspecties of internationale afspraken omtrent veiligheid in de ruimte. We zijn zeer bezorgd over dit abnormale gedrag van wat aangekondigd werd als een gewone inspectie-satelliet”, aldus onderminister Yleem Poblete.

Eindeloze mogelijkheden

Het is volgens Amerikaanse bronnen dan ook overduidelijk dat het kwartet 'apparaat-inspecteurs' eigenlijk bedoeld zijn om de satellieten van andere landen te bespioneren. De vraag is nu: kunnen ze die ook overnemen of vernietigen?

Gezien hun motorische capaciteiten kunnen de drones namelijk gemakkelijk gevoelige apparatuur op vijandige satellieten kapotmaken, of hele satellieten gewoon uit hun baan duwen. De drones zouden ook apparatuur kunnen installeren die de Russen toestaat om de satellieten te hacken. Of ze zouden die gewoonweg naar een ruimteschip kunnen slepen, zodat ze terug naar aarde kunnen worden gehaald om ze daar rustig te bestuderen.

De drones zouden zich gezien hun beweeglijkheid ook makkelijk kunnen verstoppen tussen ruimteafval, of zich tussen een satelliet en de aarde positioneren, zodat het signaal verstoord wordt. De mogelijkheden zijn eindeloos.

Het mag daarom geen verrassing heten dat Rusland niet het enige land is dat met dergelijke drones experimenteert. De Amerikanen zelf, maar ook Japan, China en Zweden hebben soortgelijke tests uitgevoerd. Zo observeerden de Amerikaanse inlichtingendiensten ook al een Chinese ruimtedrone met grijparmen.

Russen doen niet geheimzinnig over militaire ambities

Rusland liet officieel weten dat de Amerikaanse bezorgdheid “lasterlijke beschuldigingen gebaseerd op ongefundeerde verdenkingen” zijn, maar het Russische ministerie van Defensie gooide doorheen de jaren wel olie op dat vuur. Zo kondigde het in augustus 2017 aan dat Kosmos-2521 “op lange termijn een experiment zou uitvoeren dat moet uitzoeken hoe dergelijke apparaten gebruikt kunnen worden om de buitenkant van een satelliet te onderzoeken”.

De Russen doen ook niet geheimzinnig over hun militaire ambities in de ruimte: zo liet kolonel Sergey Surovikin, commandant van de Vozdushno-Kosmicheskiye Sily (VKS, ofte de Russische ruimtemacht), onlangs in staatsmedia noteren dat “het opnemen van nieuwe prototypes van ruimtewapens in ons militair arsenaal een belangrijke taak is voor de VKS”.

De Russen werken dan ook aan de ontwikkeling van:

• De Mig-41, een gevechtsvliegtuig dat in staat is om extreme hoogtes te bereiken en antisatellietwapens te dragen.
• Het PL19/Nudol-hogesnelheids-raketsysteem, dat al zeker zesmaal getest werd.
• Het Tirada-2S-systeem, een mobiel wapen dat met gerichte energie sensoren, processoren en communicatieapparatuur op satellieten kan verstoren.
• De mobiele Peresvet-laser, die in staat is om zowel ballistische raketten als satellieten neer te schieten.
• Aangepaste transportvliegtuigen zodat die het Porubshik-2 hoge-energie/storingssysteem (dat radarsystemen en sensoren kan verstoren) kunnen dragen.

Amerikaanse geheime projecten

Rusland is ook niet het enige land dat werkt aan de militarisering van de ruimte. Zo lanceerde SpaceX, het ruimtebedrijf van miljardair Elon Musk, in januari nog een ultrageheime Amerikaanse satelliet met de codenaam Zuma. Nadat observeerders er niet in slaagden om een nieuwe satelliet in de ruimte te ontdekken, begonnen in het wereldje meteen geruchten te circuleren dat de geheime missie een faliekante mislukking was geworden (al ontkende SpaceX dat ten stelligste). Zo zou de nieuwe satelliet niet opgestart zijn in de ruimte, of zou de aandrijving dienst weigeren. Andere bronnen opperden dan weer dat het ging om een onzichtbare stealth-satelliet, wat verklaart waarom hij niet observeerbaar is.

Het is ook niet het enige geheime wapen waaraan de Verenigde Staten werken. Zo voert het volledig gerobotiseerde X-37B-ruimtevliegtuig al jarenlang experimenten uit in een baan rond de aarde, en werkt het land net als hun rivalen uit Moskou aan de ontwikkeling van antiballistische-rakettechnologie (zoals het SM3-systeem dat door oorlogsschepen gebruikt wordt) om satellieten uit de ruimte te schieten.

Momenteel vliegen er zo’n 1.200 actieve satellieten in een baan rond de aarde, waarvan ongeveer de helft eigendom is van de Verenigde Staten. Rusland stelde (met steun van China) in de Verenigde Naties al eens voor om wapens in de ruimte te verbieden, maar daar wilden de VS niet op ingaan.