Ziekenhuizen in de rats met pensioenfactuur

Niet alle ziekenhuizen worden door deze pensioenbom getroffen: enkel zij die statutaire ambtenaren in dienst hebben of gehad hebben. Dat heeft een historische reden: sommige ziekenhuizen waren namelijk ooit deels of volledig in handen van de overheid. Werknemers die vandaag in Vlaamse ziekenhuizen worden aangeworven zijn meestal contractuelen die aan de slag zijn met een werknemersstatuut.

De ambtenarenpensioenen worden vanuit een fonds betaald, waaraan de ziekenhuizen bijdragen. Zij doen dat via basisbijdragen, en via zogenaamde ‘responsabiliseringsbijdragen’, die in het leven geroepen zijn omdat het stelsel van de ambtenarenpensioenen zware tekorten heeft. Omdat de groep gepensioneerde statutairen steeds groter wordt, raken de middelen uit dat fonds steeds sneller uitgeput. Het verschil wordt verhaald op de ziekenhuizen. Dit jaar gaat dat om een factuur van 20 miljoen euro. Binnen tien jaar loopt dat bedrag op tot 130 miljoen euro. En dat kunnen de betrokken ziekenhuizen niet betalen.

Voor ZNA, dat in 2004 is opgericht uit de OCMW-ziekenhuizen van de stad Antwerpen, valt die pensioenfactuur het hoogst uit. ZNA telde in 2017 1.165 statutaire medewerkers en ongeveer 4.500 contractuelen. “We luiden nu de alarmbel, zodat dit nooit een effect hoeft te hebben op de zorgverstrekking”, zegt financieel directeur van ZNA Erik Van de Locht. “Op dit ogenblik zitten we nog in een situatie waarin dit tekort draaglijk is. Maar onze bijdragen aan het pensioenfonds moeten jaar na jaar omhoog en zoals het ernaar uitziet zal de federale overheid niet volgen. De middelen die vrijmaakt worden zijn ruim onvoldoende.”

Overheid moet helpen

ZNA zegt nu naar oplossingen te zoeken zodat ze binnen enkele jaren niet voor het voldongen feit komt te staan haar schulden niet meer te kunnen betalen. En dat heeft effect op het reilen en zeilen van het ziekenhuisnetwerk. “Op permanente basis kijken we naar optimaliseringsmogelijkheden”, legt Van de Locht uit. “We hebben ook enkele grote projecten lopen, denk bijvoorbeeld aan de bouw van een groot ziekenhuis in de Cadixwijk in Antwerpen. Zolang het pensioenrisico groot blijft, kunnen we niet gaan dromen van de bouw van nog een ziekenhuis en riskeren we de technologische ontwikkelingen niet te kunnen volgen. Dat is uitgesloten.”

En dat zou problematisch zijn. “Want we moeten meer dan ooit investeren, als we de zorgverstrekking in Antwerpen willen blijven garanderen.”

Een ander probleem dat zich stelt door deze pensioenbom boven de hoofden van een aantal ziekenhuizen, is de vorming van netwerken in het ziekenhuislandschap, stelt Van de Locht. “Iets waar minister Maggie De Block nochtans een punt van maakt. Maar heeft het ene ziekenhuis een pensioendossier en het andere niet, dan vormt dat mogelijk een hinderpaal bij de vorming van die netwerken.”

Van de Locht roept de federale overheid daarom op haar verantwoordelijkheid op te nemen, net zoals ziekenhuiskoepel Zorgnet-Icuro dat ook al deed in De Tijd. “Want gezondheidszorg is een federaal engagement en dat moet men ten volle aangaan.”

In tussentijd is ZNA in gesprek met de stad Antwerpen. “Want we willen snellere oplossingen.” Maar ook binnen de stad Antwerpen stelt deze pensioenproblematiek zich. “Het pensioenprobleem van de ziekenhuizen zal dus met zijn allen moeten worden opgelost”, zegt schepen van Financiën Koen Kennis (N-VA). “En in eerste instantie moet de federale overheid haar deel bijdragen. Daar moet na de verkiezingen van 26 mei meteen werk van worden gemaakt.”