Direct naar artikelinhoud
Brexit

Welke rode lijn laat Theresa May gaan?

Theresa May houdt een persconferentie voor haar ambtswoningBeeld Photo News

Nu haar Brexitdeal met de EU is afgeschoten, moet Theresa May met een plan B komen. Er zijn vier varianten, maar bij elke optie moet zij één of meer idealen uit haar eerste deal offeren.

Dit zijn de vijf idealen van Theresa May uit de eerste deal

1. Controle over migratie

2. Onbeperkte toegang tot de Europese markt, met name voor landbouw en (financiële-) dienstensector

3. Vrijhandel met ­andere landen

4. Open grens Noord-Ierland en Ierland/EU

5. Geen verantwoording hoeven afleggen aan het Europees Hof

De varianten voor plan B

Variant 1: Vrijhandelsverdrag (Canada-model)

Het CETA-verdrag dat de Europese Unie na jaren van ­onderhandelen in 2017 met Canada afsloot, dient voor veel fanatieke brexiteers als lichtend voorbeeld. “Wel afspraken maken over handel en toch soevereiniteit ­behouden”, legt Rem Korteweg uit, Brexit-expert bij Clingendael. Maar in de praktijk schiet dit Canadese model ­tekort omdat er veel meer harmonisatie van regels vereist is om de vrijhandel ook te laten bestaan voor complexe sectoren die er voor de Britten toe doen: landbouw en met name ­(financiële) diensten. Inleveren: 2 en 4

Variant 2: No Deal (WTO-model)

In dit scenario, waarbij vanzelf de importtarieven van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) in werking treden, halen de Britten een hoop politieke kersen van hun wensenlijstje binnen: zeggenschap over migratie en handelsbetrekkingen met derden en geen bemoeienis meer van het Europees Hof. En: geen eindafrekening van 39 miljard pond met de EU waarvan nog maar moet blijken wat dit voor een toekomstige relatie met de EU oplevert. Nadeel is echter dat er een harde grens komt met de EU, een verstoorde relatie met de EU (vanwege de niet betaalde rekening) en een resem hoge importtarieven voor belangrijke Britse ­exportproducten. “Wrang genoeg zullen Britse boeren, die in groten getale voor de Brexit hebben gestemd, de grote verliezers zijn”, aldus Clingendael-deskundige Korteweg. “Zonder het protectionistische Europese landbouwbeleid zullen Britse boeren het op de mondiale landbouwmarkt nooit kunnen opnemen tegen landbouwgrootmachten als Australië, de VS en Brazilië, waar de aanhangers van de Brexit voortaan mee dachten te gaan handelen.” Inleveren: 2 en 4 

Variant 3: Douane-unie

Als het Verenigd Koninkrijk in de douane-unie blijft, kunnen goederen zonder tarieven of quota worden verhandeld met de Europese Unie. Grote nadelen voor het VK zijn dat dit niet geldt voor diensten, waar 80 procent van de Britse economie op drijft. En dat het koninkrijk zich dan moet conformeren aan de Europese handelspolitiek en niet zelfstandig handelsverdragen met andere landen kan afsluiten – een van de belangrijke argumenten voor de Brexit. Bovendien kan de Ierse grens niet helemaal openblijven omdat er controles moeten plaatsvinden op het naleven van ­Europese regels, zoals bijvoorbeeld ten aanzien van voedselveiligheid.  Inleveren: 3, gedeeltelijk 2 en 4 en ook nog beetje 5

Douane-unie light (Turks model)

Het Verenigd Koninkrijk maakt geen deel uit van de douane-unie, maar maakt afspraken met de douane-unie zoals Turkije destijds heeft gedaan over tariefvrije handel van bepaalde goederen. Nadeel is dat landbouwproducten en diensten hierbuiten vallen. En grenscontroles zijn noodzakelijk. Inleveren: gedeeltelijk 2, 3, 4 en 5

Variant 4: Deelname aan interne markt (Noors model)

Tegen betaling kan het Verenigd ­Koninkrijk deelnemen aan de interne markt van de EU voor al zijn goederen én diensten. Dit model hanteren Noorwegen, IJsland en Liechtenstein nu onder de kapstok van de zogeheten Europese Economische Ruimte (EER). Groot nadeel is dat het Verenigd ­Koninkrijk zich dan ook moet houden aan Europese regels over productveiligheid en dergelijke, en de indirecte jurisdictie van het Europees Hof moet accepteren, terwijl het juist af wil van deze Europese bemoeienis. Maar het grootste struikelblok is wel dat het dan ook de andere vrijheden van de interne markt moet accepteren, namelijk het vrije verkeer van personen. Een no go voor Brexitaanhangers en Theresa May. Inleveren: 1, half 4 en 5

Noors model ++

Het Verenigd ­Koninkrijk zou uitzonderingsposities willen hebben zoals Liechtenstein nu heeft voor bijvoorbeeld het vrije verkeer van personen. Het is uitgesloten dat de EU dat voor het koninkrijk, de tweede economie van Europa, zal toestaan. Ook Noorwegen zal bezwaar maken tegen zo’n groot lid in de EER, nog los van de ingewikkelde procedures om zich hierbij te kunnen aansluiten.