Wandeling langs het Noordkasteel: een van de meest bevochten stukjes van de stad

Als er een ideaal seizoen bestaat om aan het Noordkasteel rond te wandelen, is het misschien wel deze periode. Omdat de winter langzaam verdwijnt, is het vaak al aangenaam wandelweer en het natuurgebied is nog niet veranderd in het drukbezochte recreatiedomein dat het de jongste jaren tijdens de zomermaanden opnieuw is geworden.

Veel volk is er aan het Noordkasteel nog niet te zien in deze tijd van het jaar. Zeker niet op een werkdag. Met een beetje geluk is er iemand aan het joggen. De dichtstbijzijnde levende zielen zijn de automobilisten en fietsers die even verderop over de Scheldelaan rijden.

Fort al lang verdwenen

Wie niet beter weet, zou denken dat de Antwerpenaar dit stukje woeste stad vergeten is en dat het geduldig ligt te wachten om te worden opgeslokt door de Antwerpse haven. Dat was aanvankelijk ook de bedoeling. Nog voor de plannen voor aanleg van de Oosterweelverbinding letterlijk het Noordkasteel dreigden te doorkruisen, zou de plek door de industrie worden opgeslokt.

Het fort aan het Noordkasteel is al op het einde van de negentiende eeuw verdwenen om plaats te maken voor de haven. Wat nog overblijft, is niet meer dan de omgeving van wat ooit Fort Noordkasteel was.

Een van de vele forten rond Antwerpen, die er destijds voor moesten zorgen dat de stad vrijwel niet in te nemen zou zijn. De fortengordel heeft gelukkig nooit zijn efficiëntie moeten bewijzen. Het zijn tegenwoordig vooral recreatie- en natuurgebieden.

Van een nieuwe havenuitbreiding op deze plek, waardoor het huidige Noordkasteel zou verdwijnen, is allang geen sprake meer. En ook het spook van Oosterweel lijkt nu definitief bezworen.

De nieuwe en broodnodige oeververbinding komt er uiteraard wel. Alleen zal de mond van de toekomstige Scheldetunnel meer in het noorden komen te liggen. En daarmee is het Noordkasteel vrijwel zeker gered. Zo werd het enkele weken geleden bij de voorstelling van de voorkeursvariant voor de derde Scheldeoeververbinding, door zowel de burgerbewegingen als de BAM, in ieder geval voorgesteld.

Wellicht is op dat moment een aantal mensen naar het Noordkasteel afgezakt om het heuglijke feit in stilte te vieren. Een te volle vuilnisbak langs een van de paadjes doet het alvast vermoeden. Het was in ieder geval een feestje met veel alcohol.

Terug naar vroeger

Nu het Noordkasteel vrijwel zeker blijft bestaan, is het tijd om te dromen. Over wat er met het gebied moet gebeuren of juist niet. Er zijn nogal wat mensen die vinden dat het Noordkasteel moet blijven zoals het is. Wild en ongetemd.

Maar er zijn plannen. Antwerpenaren van 70 jaar of ouder vertellen er nog steeds met een flikkering in hun ogen over. De tijd dat zwemmen in het Noordkasteel mocht en dat er cabines waren waar mensen zich konden omkleden. En iemand die ligstoelen verhuurde en ijsjes verkocht.

Nostalgie die weleens zou kunnen terugkomen. Want er zijn concrete plannen om de vijver opnieuw geschikt te maken om te zwemmen. Desnoods door een zwembad in de vijver te leggen. Compleet met kleedhokjes en ongetwijfeld ook een verhuurder van stoelen.

Het zal nog niet voor morgen zijn, maar het komt er wel aan. Want het Noordkasteel is een van de geselecteerde leefbaarheidsprojecten voor de overkapping van de Ring. En dat betekent dat het een kwestie van jaren is tot er iets gebeurt.

Dat is een fijne vaststelling langs de kant van het water. Een plek die nu al gebruikt wordt door de Hogere Zeevaartschool als oefenplas voor allerlei nautische oefeningen.

Als het van de school afhangt, zal dat trouwens alleen maar toenemen. Er zijn plannen om op de vijver een simulator voor onder meer loodsen in opleiding te bouwen.

Kerktoren

Het duurt net geen twintig minuten om het Noordkasteel van het begin te het einde door te lopen. Met een stevige tred dan wel. Het zicht op de gronden achter het natuurgebied zorgen voor een dubbel gevoel. Hier, waar Total nu gronden heeft, komt ergens de Scheldetunnel naar boven om verderop opnieuw te dalen richting Kanaaltunnels. Een idyllisch gezicht zal het niet worden, maar het moet nu eenmaal.

Het kerkje van Oosterweel torent boven de bomen uit. Het is op de gronden van het verdwenen dorp met die naam dat Ford Noordkasteel in de negentiende eeuw gebouwd is. Zo zie je maar weer. En of er toen fel geprotesteerd is tegen de bouw van een fort op deze toen nog rustige plek zal wellicht nooit duidelijk worden. Actiegroepen op klompen moeten het dan geweest zijn.

Maar ruim anderhalve eeuw later zal in ieder geval het kerkje van Oosterweel opnieuw een prominentere rol krijgen. Want kerk en Noordkasteel gaan met elkaar verbonden worden. Op de een of andere manier. Dat hebben ze ons, Antwerpenaren, beloofd, de burgerbewegingen en de BAM. Het ziet er goed uit voor het Noordkasteel.