Zelfdoding wordt steeds meer bespreekbaar: “Maar er is nog veel werk”

“Door er niets over te zeggen doen we meer kwaad dan goed”, zei Patrick Breugelmans, de vader van Désirée Viola na de dood van zijn dochter, die vooral bij kinderen bekend is als prinses Roos uit de tv-serie Prinsessia. Hij kondigde aan dat hij op de rouwbrief een oproep zou plaatsen om in het kader van De Warmste Week een donatie te doen aan het Centrum ter Preventie van Zelfdoding. “Mensen met problemen moeten weten waar ze terechtkunnen, zodat niemand dit ooit nog hoeft mee te maken”, zei de vader, in een opvallend sterke boodschap aan onze collega’s van Het Belang van Limburg.

Kirsten Pauwels, de directeur van het Centrum ter Preventie van Zelfdoding, is aangenaam verrast door die oproep. “Het is natuurlijk jammer dat het in deze omstandigheden moet gebeuren, maar we vinden het een heel fijn gebaar van de familie van ­Désirée.”

Piek

Het is niet de eerste keer dat families een gelijkaardige oproep doen, maar het gebeurt niet vaak, weet Pauwels. “Het is niet zo evident voor de nabestaanden van een slachtoffer van zelfdoding om vrijuit te spreken over wat er gebeurd is, maar we merken wél dat het onderwerp stilaan beter bespreekbaar wordt, dat het taboe doorbroken wordt. Tien jaar geleden was het bijvoorbeeld heel moeilijk voor ons om aan bod te komen in acties als De Warmste Week, maar de laatste jaren is dat aan het veranderen.”

Na elk bericht over zelfdoding in de media is er een piek in het aantal oproepen naar de Zelfmoordlijn 1813. Je kunt niet alleen met een vrijwilliger bellen, maar ook chatten of e-mailen. “We merken ook dat wanneer het om een bekende persoon gaat, mensen zich sneller geneigd voelen om erover te spreken en hulp te zoeken”, zegt Pauwels.

Slechte leerling

Ons land is altijd een van de slechtere leerlingen van de Europese klas geweest. In vergelijking bijvoorbeeld met onze buren uit Nederland, liggen de zelfmoordcijfers bij ons hoger. Maar er schijnt licht aan het eind van de tunnel. Het Vlaams Actieplan ­Suïcidepreventie stelde als doel dat het aantal zelfdodingen in 2020 20% lager moest liggen dan in 2000. Het goede nieuws is dat dat streefcijfer ondertussen al bereikt is. Waar er in 2000 nog 20,2 zelfdodingen waren per 100.000 inwoners in Vlaanderen, waren dat er in 2016 (de laatste beschikbare cijfers) nog maar 16,2.

“Er is enorm veel ingezet op preventie”, zegt Kirsten Pauwels. “Er is een veelheid van acties, op verschillende niveaus, van meer aandacht voor brede geestelijke gezondheidszorg tot een specifieke aanpak van bepaalde risicogroepen.”

En dat beleid rendeert. In de meeste leeftijdscategorieën is het aantal zelfdodingen in Vlaanderen substantieel gedaald de voorbije achttien jaar. “In de categorie van de jongeren tussen 16 en 29 jaar, waarin ook Désirée zich bevindt, merken we dat we op de goede weg zijn”, zegt Pauwels. “In de leeftijdsgroep tussen 35 en 50 hebben onze acties voorlopig minder impact. Maar ook al zijn er in totaal nog altijd bijna drie zelfdodingen per dag, er is wel een gunstige evolutie. Dat cijfer ligt nog steeds hoog in vergelijking met Nederland, maar we zijn op de goede weg. Nu moeten we volhouden.”

Eenzaamheid

De Zelfmoordlijn, bemand door vrijwilligers, is een van de belangrijke middelen die de overheid inzet in de preventie. In 2017 zochten 15.073 mensen hulp, voornamelijk via de telefoon. In bijna 60% van de oproepen ging het over eenzaamheid en zich niet begrepen voelen, de twee belangrijkste redenen waarom mensen aan zelfdoding denken. Verder volgen onder andere financiële problemen, pesten en mishandeling.

“Wij blijven trouwens zoeken naar middelen en vrijwilligers om al die mensen op de best mogelijke manier te kunnen bijstaan en de cijfers nog verder naar beneden te halen”, besluit Pauwels. Wie vragen heeft rond zelfdoding kan terecht op de Zelfmoordlijn via het gratis nummer 1813 of op ­www.zelfmoord1813.be