Fotograaf Jurgen Schnabel uit Willebroek wil taboes doorbreken. — © Joris Herregods
Jurgen (43) wil taboe doorbreken: “Waarom fotograferen we onze begrafenissen eigenlijk niet?”
Fotograaf Jurgen Schnabel (43) uit Willebroek heeft een missie: het taboe rond het vastleggen van afscheidsceremonies doorbreken. Als herinneringsfotograaf ziet hij weinig verschil tussen een fotoalbum van een huwelijk of van een begrafenis. “Een foto van troostende hand op een knie kan jaren later opnieuw troost bieden.”
Een huwelijk met een begrafenis vergelijken lijkt bizar, maar herinneringsfotograaf Jurgen heeft er geen moeite mee. “In beide gevallen beleef je de dag in een roes en komen de emoties pas later. Een fotoalbum herinnert je aan de mooiste dag van je leven. Waarom zou het je dan niet kunnen helpen in een rouwproces?”
Herinneringsfotograaf Jurgen Schnabel: “Ik wil mensen een tastbare herinnering bezorgen aan belangrijke momenten in hun leven.” — © rr
Jurgen is technicus bij NMBS en fotograaf in bijberoep. In 2004 begon hij autorally’s te fotograferen. Al snel evolueerde zijn interesse naar andere opdrachten zoals huwelijken. Sinds 2022 werkt hij onder meer in opdracht van vzw Boven De Wolken. “Daar bloeide het idee om mijn diensten niet alleen voor huwelijksceremonies aan te bieden, maar ook voor begrafenissen. Ik wil mensen een tastbare herinnering bezorgen aan belangrijke momenten in hun leven, daar komt het op neer.”
Boven De Wolken is een organisatie voor sterrenouders zoals het Berrefonds. “Het Berrefonds ondersteunt ouders die een kind hebben verloren op verschillende manieren. Boven De Wolken biedt specifiek fotoreportages aan. Sterrenouders kunnen er terecht voor een gratis fotoalbum. We leggen het stilgeboren kindje of de zwangerschapsafbreking vast.” Dat klinkt heftig, weet de fotograaf. “Maar het is een schitterend project. Mensen in mijn omgeving die hun kind verloren, pakken elk jaar dat fotoalbum vast en putten er ongelooflijk veel kracht uit.”
Live-stream
Tijdens de covidperiode merkte Jurgen hoe ontoereikend een livestream van een begrafenis vaak was. — © Joris Herregods
De covidperiode speelde een belangrijke rol in zijn positionering als afscheidsfotograaf. “Slechts enkelen werden toegelaten op begrafenissen, de rest moest het via livestream volgen”, vertelt Jurgen. “Nu is die praktijk heel wijd verspreid, alleen voelt zo’n livestream beperkend aan. Je zegt zoveel meer met een fotoreportage over een ceremonie dan met een statische video. Wanneer je kind na je speech over je overleden ouder zijn of haar hand op je knie legt, besef je niet altijd de schoonheid van dat gebaar. Als onderdeel van een rouwalbum kan zo’n foto jaren later nog troost bieden.”
Jurgen is overtuigd van de kracht van zijn foto’s tijdens rouwmomenten, en probeert anderen mee te nemen in zijn verhaal. Hij botst nog op één obstakel. “De traditionele begrafenisondernemers zitten niet te wachten op mijn diensten”, verklaart hij. “Zij zijn wat vastgeroest, wat ik hen overigens niet kwalijk neem. Tijdens covid zijn ze op die trein van livestreaming gesprongen, en daarom nog niet meteen bereid om alternatieven te bekijken.”
Voor vzw Boven De Wolken verzorgt Jurgen foto-reportages voor ouders die een kind verloren. — © Joris Herregods
In onze huidige maatschappij mogen Jurgens ideeën nieuw klinken, dat zijn ze volgens hem historisch gezien zeker niet. “Voor de Tweede Wereldoorlog, tot midden jaren 30, was het heel normaal voor de hogere klasse in ons land om de doodswake, de lijkstoet en de overleden geliefde op beeld vast te leggen. Na de tweede Wereldoorlog is die praktijk verdwenen. Mensen hadden na jaren oorlog genoeg van de dood. De dood werd in een hoekje gestopt.”
“Je ziet alternatieve circuits ontstaan. In Nederland, bijvoorbeeld, vind je in bijna elk dorp een afscheidsfotograaf”
Jurgen Schnabel
Afscheidsfotograaf
Sinds covid ziet de fotograaf een shift in hoe er over de dood wordt nagedacht. “Het maakt meer deel uit van ons leven, we moeten er dus wel mee omgaan. Je ziet alternatieve circuits ontstaan. In Nederland, bijvoorbeeld, vind je in bijna elk dorp een afscheidsfotograaf.”
In België komt er iets trager schot in de zaak. “Bij ons verloopt een begrafenis heel sereen tot aan de koffietafel. Dan lijkt alles voorbij en wordt er volop gebabbeld en gelachen. Ik wil als fotograaf een rouwservice aanbieden die verdergaat dan de koffietafel. Waar je jaren later nog troost uit put.”
Inspiratie over omgaan met de dood haalt hij uit andere culturen. “In Mexico heb je de Día de Muertos (dag van de doden red.), waar de dood wordt gevierd. De oude Vikingen hadden hun Walhalla, waar je heen kon na een eervolle dood. Ook daar werd de dood gevierd.”
