Kapot, ziek en toch een reus

Leeuwarden

Wie zoiets onmogelijks probeert, 200 kilometer zwemmen om geld op te halen voor kankeronderzoek, kan ­alleen maar winnen. In luttele dagen groeide de actie van Maarten van der Weijden uit tot een gebeurtenis van nationale omvang. Talloze auto’s gepar­keerd aan de Ee getuigen van Elf­stedenkoorts.

De mensen hier weten het al: Dokkum haalt hij niet meer. Chantal Baard (32) uit Menaldum staat teleurgesteld bij de witte brug. ‘We zagen hem net niet meer zwemmen’, zegt Baard. Met de iPhone filmde ze nog wel hoe de nieuwe held als een neergestorte albatros op de oever lag, omringd door helpers en medisch personeel.

Rustig, eerbiedig bijna, stonden mensen hutjemutje op de aanleg­steigers tussen de jachten, af en toe klapten ze, terwijl Van der Weijden in foliedekens werd gewikkeld.

‘Wij Friezen zijn netjes opgevoed, dat zal het zijn’, zegt Klaske Bouma (60) uit Ferwerd. Ze sprak een jonge kerel die vannacht tussen Franeker en Bartlehiem de tractoren zag die Van der Weijden bijlichtten. ‘Hij zei: “Ik heb zo gehuild.” Hij had zijn echt­genote verloren aan kanker.’

huldiging

Toch is Van der Weijden erbij, bij de huldiging maandagavond in de Friese hoofdstad. Verzwakt, maar ‘een stuk beter dan een paar uren terug’ maakt hij bekend dat de zwemtocht ruim 2,5 miljoen euro heeft opgeleverd. ‘Ik heb alles gegeven en ben helemaal leeg. Maar het is hartverwarmend dat jullie hier allemaal zijn’, zegt Van der Weijden tegen het samengestroomde publiek bij het Oldehoof-sterkerkhof in Leeuwarden.

Na de bekendmaking krijgt de langeafstandszwemmer een speciaal Elfstedenkruisje overhandigd van minister-president Rutte. De premier komt superlatieven tekort voor de zwemmer, al haalde die de meet niet. ‘Maar wat is hij een kanjer. Wat heeft deze man een waanzinnige prestatie geleverd. Hij is zo’n voorbeeld voor velen. Held is een te klein woord. Een reus, dat is hij.’

schorre stem

Kasper van Aggelen (47) is lid van het hulpteam dat Van der Weijden bij­stond. De nachten gingen verrassend goed. ‘Er was zo veel publiek, zelfs een man met een megafoon die ons de hele nacht volgde en aanmoedig­de. Toen het hard ging regenen, heb­ben we ‘m nog een regenjas gege­ven.’ Van Aggelen staart even voor zich uit. ‘Enerzijds gun je Maarten dit voortijdig einde niet. Maar ik ben toch wel blij dat hij nu alle indrukken kan verwerken. Daar kwam hij onderweg niet aan toe. Met name op het Slotermeer was het zwaar.’

Wat gaf uiteindelijk de doorslag om te stoppen? ‘Hij viel in slaap, in het water, tijdens het zwemmen’, zegt Van der Weijdens coach Marcel van der Togt. ‘Ook hield hij medicijnen niet meer binnen.’ ‘Duursporters zijn erop getraind om verzuring zo lang mogelijk uit te kunnen stellen, maar andere factoren spelen misschien ook mee’, denkt Gerard Visser, IC-verpleegkundige uit Leeuwarden. ‘Alleen al twee nachten niet slapen is zo zwaar. En stroming en wind kunnen tegenzitten, waardoor hij wellicht meer dan 163 kilometer zwom.’

Het moment dat hij het niet zou halen, kondigde Van der Weijden zelf aan in een interviewtje dat hij met schorre stem vanuit het water gaf aan de NOS. ‘Eerst maar eens Dokkum, dan heb ik in elk geval alle elf steden aangedaan’, zei hij rond het middaguur. Het mocht net niet zo zijn: na 55 uren zwemmen is het zoutgehalte in zijn geteisterde lichaam niet meer in orde.

Gerard Visser is als Fries trots op de ongehoorde prestatie en de grote warmte en saamhorigheid die het opriep: ‘Prachtig, de tractoren ‘s?nachts.’ De boeren gaven daarmee een mooi visitekaartje af.

In de respectvolle stilte bij het publiek is toch ook opluchting voelbaar, dat het in elk geval voor deze keer goed afgelopen is. De waarom-vraag en de risico’s die hij liep, verdwijnen tijdelijk, in elk geval vandaag, in de schoonheid ervan. Visser citeert de Britse alpinist George Mallory, die gevraagd waarom hij de Everest wilde bedwingen, zei: ‘Because it’s there, Omdat-ie er ís’.

‘Het zou mooi zijn als mensen vanzelf zoveel geld in de collectebus zouden doen, maar dat gebeurt nu eenmaal niet’, zegt hij met Friese nuchterheid. Misschien zijn dit soort tot de verbeelding sprekende acties af en toe wel nodig om mensen te mobiliseren.

Als zijn begeleidend artsen zeggen dat het genoeg is en Van der Weijden zwemmend in slaap valt, is het ook echt genoeg. Voor Van der Weijden telde dat hij eerst zeker wilde weten dat hij echt álles gegeven had. Er is niemand die daar nog aan twijfelt. Auke Kooistra (51) zeker niet. Hij staart voor zich uit met vochtige ogen. ‘Als hij het gehaald had, had hij eens te meer geschiedenis geschreven’, zegt hij, met een zweem van spijt in zijn stem.