Vlaamse chirurgen na afhaken van Artsen Zonder Vakantie: “Wij laten onze collega’s in Afrika niet in de steek”

Het is de laatste keer dat de vijf Vlamingen de weken voor Kerstmis in Burkina Faso doorbrengen voor Artsen Zonder Vakantie. “De organisatie wil terug naar de basisgezondheidszorg buiten de grote steden”, vertelt Lieven Dossche, orthopedisch chirurg in het UZA. “De gespecialiseerde heupchirurgie die wij hier elk jaar uitvoeren is te complex.”

Maar de Antwerpse specialist en zijn collega’s waren het voorbije decennium zo gehecht geraakt aan hun collega’s en het werk in Ouagadougou, de hoofdstad van Burkina Faso, dat ze niet geneigd waren om dat alles zomaar op te geven. “We hebben veel gepraat; met de directeur van het Paul VI-ziekenhuis, waar we altijd werken, en met elkaar. We stelden ons de vraag: ‘Kunnen we het zélf aan, zonder de steun van Artsen Zonder Vakantie?’ We dachten van wel. En dus hebben we onze eigen organisatie opgericht. Dit jaar is het laatste onder de regie van Artsen Zonder Vakantie, en tegelijkertijd het eerste van OUAGA.”

OUAGA is niet alleen een populaire afkorting voor Ouagadougou, het is ook een acroniem voor Orthopedische Unie voor Actie en opleidinG in Afrika. “Ja, met de G hebben we wat moeten foefelen”, lacht Dossche.

Engagement

Naast de Antwerpenaar Dossche, bestaat OUAGA uit de West-Vlamingen Jan Noyez (chirurg) en Bert Quaghebuer (anesthesist), de Brabander Dirk Michiels (prothesetechnicus) en de Kempense verpleegkundige Katie Truyens. “We verstaan elkaars dialecten best”, lacht de Antwerpse heup- en kniespecialist. “Maar in de operatiekamer spreken we Frans, zodat onze Afrikaanse collega’s ons ook verstaan. Jan, die in het ziekenhuis van Roeselare werkt, is met dit project begonnen. Samen met Katie, die ik zelf destijds leerde kennen in het UZA. Door haar ben ik bij dit project betrokken. Ondertussen woont ze al tien jaar in Australië, maar ze komt nog elk jaar naar Ouagadougou.”

Hun engagement bleef elk jaar groeien. “Wij hebben het goed en ik vind het een eer om een stuk vakantie op te offeren om de mensen te helpen. In een land als Burkina Faso kan orthopedische hulp het verschil tussen leven en dood betekenen. Als je niet op je benen kunt staan, is het hier onmogelijk om een inkomen bij elkaar te schrapen.”

Burkina Faso is een arm land in de Sahel, droog en stoffig. In 2015 was er nog een staatsgreep en de hoofdstad Ouagadougou is bovendien de laatste drie jaar telkens getroffen door zware terroristische aanslagen, opgeëist door Al Qaeda. Maar de Vlaamse dokters zijn niet bang. “Tja, in Brussel hebben we ook zware aanslagen gehad”, zegt Dossche. “We moeten verder. In het algemeen is het hier vrij veilig. We kunnen rustig de straat op zonder bodyguards. Aan de grenzen met Mali en Niger is het gevaarlijker, maar in Ouagadougou valt het goed mee.”

Elke dag opereren

Dokter Kalmogho, de hoofdchirurg van het Paul VI-ziekenhuis, verzamelt doorheen het jaar de ‘moeilijke gevallen’. Tegen eind september stuurt hij een dossier met een patiëntenlijst en röntgenfoto’s naar Vlaanderen. “Wij nemen die lijst door om te bekijken welke patiënten we kunnen helpen”, vertelt Dossche. “Rond Sinterklaas vertrekken we naar Burkina Faso tot een dag of twee voor Kerstmis. In die paar weken opereren we elke dag, ook in de weekends, alles bij elkaar ongeveer 45 patiënten. Dat zijn dan de gecompliceerde zaken. Als je bij ons een heup breekt, word je meestal de volgende dag al geopereerd. Hier duurt het soms vijf maanden tot een jaar voor je op de tafel ligt. Hun problemen zijn dan ook veel verder gevorderd. Belangrijk voor ons is dat we niet alleen de patiënten helpen, maar ook onze kennis en ervaring doorgeven aan de artsen in Ouagadougou. Wij laten onze collega’s niet in de steek.”