Dankjewel Chandler en Sheldon: onderzoekers leren AI sarcasme te herkennen aan de hand van sitcoms

"Sarcasme is de laagste vorm van humor, maar de hoogste vorm van intelligentie", zei Oscar Wilde ooit. Hij zou wel eens een punt kunnen hebben. Waar die droge, ironische, soms ietwat bijtende grapjes al niet altijd even makkelijk te herkennen zijn voor de doorsnee man in de straat, is dat een nog veel complexere opdracht voor een artificiële intelligentie (AI).

Dat merkten taalonderzoekers Xiyuan Gao, Shekhar Nayak en Matt Coler van de universiteit van Groningen ook op. Zij werkten daarom aan een heuse sarcasmedetector voor AI-systemen. Ze probeerden AI te trainen om de subtiele details te onderscheiden tussen een ernstige repliek en een sarcastische veeg uit de pan. Doel: AI-systemen bouwen die menselijk spraak/vragen/opmerkingen (nog) beter kunnen interpreteren.

Voor die training legden ze de computer onder meer quotes voor van übersarcast Chandler Bing uit 'Friends' en van personages Sheldon, Leonard, Penny en Raj uit 'The Big Bang Theory'. Die waren afkomstig uit een databank, Mustard genaamd (wat staat voor Multimodal Sarcasm Detection Dataset), waarin onderzoekers uit de VS en Singapore frases uit sitcoms en tv-shows van aantekeningen voorzagen genaamd "sarcasmelabels".

Na die training, op basis van de tekst en de audio, slaagde de AI erin om sarcasme toch al te herkennen in bijna 3 op de 4 ongelabelde scenes uit sitcoms (74 procent om precies te zijn). Bovendien wist het algoritme ongeveer even precies te achterhalen wanneer het niet om sarcasme ging.

De onderzoekers zorgden ervoor dat de AI lette op zoveel mogelijk variabelen: hoe snel spreken de personages? Wat is het verschil in toonhoogte bij sarcasme? Met hoeveel energie wordt een sarcastische opmerking uitgesproken? Welke link is er tussen de betekenis van de woorden en de emoties in de stem?

Opvallend bijvoorbeeld is dat, onafhankelijk van je taal, mensen langzamer gaan spreken als ze een sarcastische opmerking te berde brengen. Grote verschillen zijn er dan weer in de toonhoogte: in het Engels en Duits gaat de toonhoogte naar beneden en varieert die ook minder. In het Italiaans en het Frans gaan mensen net hoger en gevarieerder spreken. AI-systemen zouden dus idealiter per taal worden getraind om sarcasme te herkennen, klinkt het.

Volgens de wetenschappers kan de sarcasmedetector in de toekomst misschien ook ingezet worden bij emotieherkenning en -analyse, zeker in een wereld waarin bijvoorbeeld gezondheidszorg almaar meer door AI zal worden ondersteund. Ook automatische systemen voor herkennen van haatpraat op het internet kunnen er baat bij hebben, klinkt het.

De onderzoekers wijzen erop dat er wel nog veel vooruitgang geboekt kan en moet worden door de AI ook op beelden te trainen: op basis van bepaalde wenkbrauwbewegingen of een opvallend uitgestreken gezicht valt veel op te maken over de bedoeling van een boodschap. 

Blijft de vraag hoeveel accurater zo'n sarcasmedetector nog kan worden, zo vraagt onderzoeker Gao zichzelf af bij The Guardian. "Een machine die 100 procent accuraat is? Dat kunnen mensen zelfs niet bereiken." Of om het laatste woord aan Chandler te geven: "Could this be any more out of your league?"