De dag van het Brexit-akkoord: wat is er aan de hand en wat staat er op het spel?

© AP

De Britse regering kondigde dinsdagavond na maandenlange onderhandelingen aan dat er een ontwerpakkoord is bereikt over de Britse uittreding uit Europese Unie, de Brexit. Maar de strijd is nog niet gestreden: woensdag zal de Britse regering zich buigen over het akkoord. Een belangrijk moment, want het is lang niet zeker dat de kabinetsleden met het voorstel instemmen.

rrln

De Brexit in een notendop

Terug naar het begin. In juni 2016 stemde de bevolking van het Verenigd Koninkrijk in een raadgevend referendum over de toekomst van het VK binnen de Europese Unie. 51,9 procent van de Britten koos voor de optie om de unie te verlaten. Deze zogenoemde Brexit zal plaatsvinden op 29 maart 2019. Voor die tijd moeten er twee belangrijke zaken geregeld zijn: een politieke verklaring over de handelsrelatie tussen het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie, en een terugtredingsovereenkomst.

In die terugtredingsovereenkomst worden drie zaken opgenomen: welk bedrag moet de Britse regering aan de EU betalen voor lopende verplichtingen, wat zijn de rechten voor de 1,2 miljoen Britten in de EU en die van de drie miljoen Europeanen in het VK, en een oplossing voor de ‘Ierse kwestie’: hoe kan de grens tussen Ierland (EU) en Noord-Ierland (VK) open blijven.

Het ontwerpakkoord

Na ruim twee jaar onderhandelen tussen de twee partijen ligt er dan eindelijk een concreet ontwerpakkoord op tafel over de Brexit. Het akkoord is een flinke pil van ruim 500 pagina’s. Het overgrote deel gaat over de terugtredingsovereenkomst, terwijl in een handvol pagina’s de politieke verklaring uiteen wordt gezet.

Wat er precies in het akkoord staat is niet bekendgemaakt. Twee bronnen bij de onderhandelingen zeggen dat de tekst “zo stabiel is als maar kan”.

Al eerder werd bekend dat het VK 40 miljard euro aan de EU zal moeten betalen. Aan de rechten van de Europese burgers in het Verenigd Koninkrijk en de Britten in de EU zal bovendien niet veel veranderen.

Wat staat er woensdag te gebeuren?

De Britse premier Theresa May roept woensdagmiddag om 15 uur Belgische tijd haar regering bijeen voor een spoedoverleg over het akkoord. De vergadering zal naar verwachting zo’n drie uur duren, waarna May een persconferentie houdt over de bevindingen.

De ministers en staatssecretarissen zullen zich dus buigen over het akkoord. Het is niet zeker dat zij groen licht geven. Toch achten deskundigen de kans klein dat het kabinet het plan afschiet. Wat eerder zal gebeuren is dat sommige ministers en staatssecretarissen hun ontslag indienen (wat in het verleden ook al gebeurd is tijdens de Brexitonderhandelingen).

In Brussel komen op hetzelfde moment vertegenwoordigers van de 27 EU-landen bijeen.

Het heet hangijzer: de Ierse kwestie

De grootste hindernis die genomen moet worden is een oplossing voor de Ierse kwestie. Door de Brexit dreigt er een harde grens te ontstaan tussen Ierland (dat tot de EU behoort) en Noord-Ierland (dat tot het VK behoort), omdat het Verenigd Koninkrijk de douane-unie en interne EU-markt verlaat.

Zowel de EU als de Britten en Noord-Ierland willen zo’n harde grens vermijden. Dat zou de wankele vrede in het gebied, dat een bloedige burgeroorlog kende, geen goed doen.

Maar over hoe zo’n harde grens moet worden vermeden (de zogenoemde backstop), bestaat er onenigheid.

De zwembadbenadering

Om het probleem te tackelen is er volgens de BBC in het ontwerpakkoord gekozen voor de zogeheten zwembadbenadering. Dat wil zeggen dat Noord-Ierland een andere status zal krijgen dan de rest van het VK: Noord-Ierland komt in het “diepe deel” terecht, terwijl Engeland, Schotland en Wales tot het “ondiepe deel” zullen behoren.

Dat betekent concreet dat Noord-Ierland tot de Europese markt en douane-unie zal blijven behoren. Dat zou echter ook betekenen dat Noord-Ierland onderworpen zal blijven aan de Europese wetgeving wat betreft de handel en verkeer van goederen.

De Noord-Ierse partij Democratic Unionist Party (DUP) heeft zich al uitgesproken tegen dit plan. De DUP hekelt dat Noord-Ierland op die manier anders wordt behandeld dan de rest van het VK. In de ogen van de partijleden betekent dit juist een harde grens tussen Noord-Ierland en het Verenigd Koninkrijk en dat is totaal onacceptabel.

De DUP heeft een belangrijke stem omdat de partij gedoogsteun verleent aan het minderheidskabinet van May. De premier is afhankelijk van de tien DUP-zetels in Britse Lagerhuis (één van de twee kamers in het parlement) om zaken goed te keuren.

Wat als de Britse regering (niet) instemt met het akkoord?

De eerste stap in de goede richting voor Mays plannen is groen licht van haar regering. Mocht dat niet gebeuren dan is dat een zeer zware klap voor de Brexitonderhandelingen en lijkt een deal verder weg dan ooit (zie ook het kopje hieronder).

Als de regering wel instemt met het akkoord, dan wacht er een volgende politieke beer op de weg voor May: na de regering moet namelijk ook het Britse parlement (het Lagerhuis en Hogerhuis) instemmen met de plannen. Ook dat is geen eenvoudige klus. Oppositiepartij Labour heeft zich al fel gekant tegen Mays voorstellen en ook gedoogpartij DUP lijkt tegen (zie hierboven). Verder is er een groep ‘Brexiteers’, zoals Mays partijgenoot en voormalig minister van Buitenlandse Zaken Boris Johnson, waarvan geen steun verwacht hoeft te worden.

Ik heb gehoord over een zachte Brexit, een harde Brexit en een ‘no deal’. Wat betekent dat?

De Brexit-aanhangers zijn in twee kampen in te delen: zij die voor een zachte Brexit zijn en anderen die voor een harde Brexit zijn. In het geval van een zachte Brexit stapt het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie, maar houdt het wel toegang tot de interne markt van de EU en dus ook een vrij verkeer van goederen en personen (daar vallen ook migranten onder, wat voor een deel van de onenigheid zorgt). Dat is vooral prettig voor bedrijven en mensen die veel reizen.

Het VK zal dan ook nog moeten bijdragen aan het EU-budget. Daarnaast moeten de Britten zich nog altijd houden aan de Europese regelgeving, maar hebben er niets meer over te zeggen.

Voor sommige Britten gaat dat niet ver genoeg. Zij pleiten voor geen invloed meer vanuit Brussel, een harde Brexit dus. In dat geval worden de banden met de EU verbroken en krijgen de Britten veel meer controle over de grenzen. Een heikel punt in die situatie is de Ierse kwestie.

En dan is er nog de no deal, wat niet verward moet worden met een harde Brexit. ‘No deal’ wil zeggen dat er op 29 maart 2019, de dag dat de Brexit van kracht gaat, geen goedgekeurd plan is. Wat er dan gebeurt, is onduidelijk: in de hele geschiedenis van de EU is zoiets namelijk nog nooit voorgekomen. Deze uitkomst lijkt voor alle betrokkenen echter een slechte zaak.

Aangeboden door onze partners

Hoofdpunten

Aangeboden door onze partners

Beste van Plus

Lees meer

Meest Gelezen