Een dansoptreden geven in je eigen cel: 24 vrouwelijke gedetineerden spelen hoofdrol in bijzondere videoclip
Een videoclip waarin 24 vrouwelijke gedetineerden hun beste dansbewegingen bovenhalen, onder leiding van het internationale dansgezelschap Ultima Vez: dat is het opzet van de "Prison dance challenge". Het dansproject is een samenwerking van het Belgische gevangeniswezen met vzw de Rode Antraciet, die zich inzet voor de reïntegratie van gevangenen via sport en cultuur. De Belgische clip is het antwoord op een gelijkaardig filmpje waarin Finse gevangenen de hoofdrol vertolken. "Ik wilde die vrouwen tonen zoals ze zijn: als vrouw, met al hun imperfecties, en niet als gedetineerde", vertelt choreograaf Seppe Baeyens aan VRT NWS.
Aan het project werkten het voorbije halfjaar 24 vrouwelijke gedetineerden mee, uit vier verschillende gevangenissen in Vlaanderen en Brussel. Bedoeling was om met hen een videoclip in te blikken, waarin ze vrijuit konden dansen om op die manier hun vrouwelijke kant binnen de gevangenismuren te (her-)ontdekken.
Ter inspiratie volgden de vrouwen workshops beweging - acht per gevangenis - bij choreograaf Seppe Baeyens van dansgezelschap Ultima Vez. Hij werkte het concept van de video uit, bedacht een choreografie en verzorgde de regie samen met Pascal Poissonnier, die ook de opnames en montage in goede banen leidde. Het eindresultaat is een stiekeme inkijk in een gevangeniscel geworden via het "winket", het kleine luikje bovenaan de deur. 60 vrouwen hebben dansworkshops gevolgd, 24 van hen zijn te zien in de videoclip.
"We hebben gewerkt rond drie verschillende bewegingen: ten eerste het typische make-upritueel van vrouwen, ten tweede het zoeken naar emotie in één specifieke beweging, en tenslotte het maken van een grotere solo. Sommige vrouwen hebben voor één element gekozen, anderen hebben ze gecombineerd", legt Baeyens uit. Enige restrictie was dat de gedetineerden niet herkenbaar in beeld mochten om privacyredenen. Van een zonnebril, tot een masker, over hun sjaal of hun eigen lange haren: de vrouwen bedekken op allerlei manieren hun gezicht.
Bekijk hier de integrale videoclip van de Belgische "Prison dance challenge":
Via de opening in de celdeur wil ik het publiek letterlijk een inkijk geven in het leven van een gevangene.
"Ik creëer graag dans met mensen die weinig danservaring hebben. Mijn bedoeling met dit project was om de vrouwelijke gedetineerden binnen de gevangenismuren een podium te geven naar de buitenwereld toe. Ik wilde een eerlijk portret schetsen, met de nadruk op hun vrouwelijkheid. Zo kwam het idee om hun cel effectief als decor te gebruiken. Het schetst een representatief beeld van hun dagelijks leven."
"Als kijker krijg je het gevoel dat je als bevoorrechte getuige letterlijk inzage krijgt in hun wereld. Een wereld van sterke vrouwen in een grijze omgeving. Je voelt ook een bepaalde spanning tussen het kijken en bekeken worden", legt Baeyens uit. "Normaal zien gevangenen altijd een cipier, die het winket open en dicht doet. Nu gaf ik hen de macht om zelf te kiezen wat ze wilden tonen voor de camera, via het winket. Dat maakt het zowel sterk als intiem."
Baeyens vond ook inspiratie bij de Mexicaanse kunstenares Frida Kahlo. "Een vrouw die veel heeft meegemaakt, en in haar zelfportretten altijd een eerlijk beeld heeft geschetst van zichzelf en haar leven. Ook van haar imperfecties, zoals haar prominente wenkbrauwen. Ik heb haar werk laten zien aan de vrouwen in de gevangenis. Want Kahlo toont een krachtige vrouw, in een soms miserabele omgeving. Het leven zoals het is, rauw en onaf. Dat vond ik voor ons dansproject een interessant vertrekpunt."
Ik wilde dat de vrouwen zichzelf opnieuw zagen zoals ze zijn: als vrouw, en niet enkel als gevangene.
In de dansworkshops heeft Baeyens een lange weg afgelegd met de vrouwen. "Ze hebben veel moeten overwinnen. Ik wilde absoluut dat dit project een boost zou betekenen voor hun zelfbeeld. Dat ze zichzelf positief zouden kunnen zien als de vrouw die ze zijn, niet als gevangene. Daarom hebben we elke vrouw laten dansen op muziek die ze zelf mocht kiezen. Dat ging van hardcore, over Georgische folk tot latinmuziek (lacht), wat ook de diversiteit binnen de gevangenis weerspiegelt. En muziek doet veel met een mens: het roept herinneringen en gevoelens op. Het maakt de vrouwen vrijer. Zeker omdat ze in de gevangenis niet zomaar toegang hebben tot muziek. Voor de eindmontage hebben we één nummer gebruikt. ("The Florist" van Nilüfer Yanaya, red.)"
"Tijdens mijn workshops ging het er heel open en los aan toe, niet te technisch. Ik heb met die vrouwen gezocht naar de betekens van beweging. Leren kijken naar anderen, samen iets creëren en de spanningen van in de gevangenis loslaten: dat was belangrijk. Er is een wereld voor mij opengegaan in de gevangenis. Binnen de gevangenismuren de connectie met de buitenwereld behouden is zowel cruciaal als interessant."
Technisch waren de dansworkshops niet, het was vooral belangrijk om de betekenis van beweging te voelen.
Eerder dansten Finse gedetineerden al
Het is de eerste keer dat vrouwelijke gedetineerden in ons land op deze manier in contact komen met hedendaagse dans, vanuit hun cel. Ze treden daarmee in de voetsporen van een groep vrouwen uit de Vanaja-gevangenis in Finland. Dertien gedetineerden blikten vorige zomer een dansclip in, en daagden andere vrouwelijke gevangenen uit om hetzelfde te doen. Om op die manier aandacht te vragen voor de nood aan voldoende beweging en cultuur binnen de gevangenismuren.
Hoewel het opzet hetzelfde is, ziet de Finse dansvideo er heel anders uit dan de Belgische. De Finse vrouwen studeerden een groepschoreografie in, die ze uitvoerden buiten de gevangenismuren, in een groene omgeving. Net als in de Belgische clip zijn ook de Finse gevangenen onherkenbaar in beeld gebracht. Gemaskeerd en in gelijkaardige outfits, met respect voor hun privacy. Resultaat is een vlotte clipdans op de tonen van "Heathens" van Twenty one pilots. "Ik kreeg hier een heel utopisch gevoel bij. Maar even goed is dit een sterk signaal naar de buitenwereld", aldus Baeyens.
Bekijk hier de integrale Finse versie van de "Prison dance challenge":
Het dansproject "Belgian prison dance challenge" is een samenwerking tussen het gevangeniswezen en vzw de Rode Antraciet. De organisatie wil sport en cultuur een plaats geven in de vrijetijdsbesteding van gedetineerden, om op die manier de wereld in de gevangenis binnen te halen en de reïntegratie van gevangenen in de maatschappij te bevorderen. In samenwerking met de Gentse gevangenis, het S.M.A.K. en studenten van de secundaire kunstacademie in Gent liet de Rode Antraciet gedetineerden en jongeren eerder al samen tekenen in schetsboeken.
Bekijk hieronder het verslag uit "Het Journaal":
