Het gesprek met Frans Derks was toch vooral ongemakkelijk
Het is alweer een tijd geleden dat Frans Derks in zijn sportauto aan mijn vriend Rob en mij vroeg of we wel eens ‘aan elkaar’ zaten. Hij leek het niet vervelend te bedoelen, maar spannend was het wel en we waren opgelucht toen we bij het strand van Bloemendaal arriveerden, ook omdat Derks het gaspedaal tot op de bodem intrapte.
Het was op een zondag in januari. Rob en ik waren veertien. Derks, destijds de bekendste en meest ijdele scheidsrechter van Nederland, wat trouwens iets anders is dan de beste, had ons een lift gegeven. Uit verveling hadden Rob en ik besloten dat we vanuit Haarlem naar het strand zouden gaan liften. Als er niet werd gevoetbald, gebeurde er vroeger op zondagen nooit iets.
Aan het begin van de Zeeweg stopte al snel een zilvergrijze sportauto. We herkenden de chauffeur en constateerden dat de auto maar twee stoelen had, voorin. Ga maar lekker dicht tegen elkaar aan zitten, zei Derks grijnzend. Dat deden we dus maar. Hij vertelde dat hij op weg was naar Zandvoort. Derks, een Bredanaar, had daar een huis.
Bij het strand zei Derks dat we even moesten wachten. Hij begon iets op een kaart te schrijven. Of we om een handtekening hadden gevraagd of dat het een spontane actie van hemzelf was, weet ik niet meer. We kregen een gesigneerde elftalfoto van Haarlem uit het seizoen 1972-1973.
Zondag is Derks de hoofdpersoon in een aflevering van Andere Tijden Sport op NPO 1. Voor De Wereld Draait Door was het donderdag aanleiding om hem uit te nodigen. Derks bleek nog veel haar te hebben. Hij droeg een frivool sjaaltje en probeerde een zwierige indruk te maken.
Derks is 88. Hij zei dat hij nog zestig wedstrijden per jaar floot. Op een filmpje was te zien hoe dat ging. Derks schuifelde over het veld, terwijl het spel langs hem heen ging.
Aan tafel ging het voor de miljoenste keer over de korte, strakke broekjes die hij destijds als scheidsrechter droeg. Op verzoek van de redactie had hij ze meegenomen. Matthijs van Nieuwkerk was verrukt.
De foto met modeontwerper Frans Molenaar – die een een eendelig scheidsrechterspak voor hem ontwierp – werd getoond en Derks vertelde maar weer eens dat hij bijna nooit gele kaarten gaf, die had hij als scheidsrechter niet nodig. Tafelheer Hugo Borst gaf een voorzetje voor het bekende verhaal dat Derks na een bezoek aan Auschwitz FC Köln een Europa Cup-wedstrijd liet verliezen. Hoewel Derks zei dat de oorlog in zijn familie flink had huisgehouden, lag het publiek in de studio dubbel.
Derks maakte indruk, vooral waarschijnlijk op kijkers die geen flauw idee hadden wie die oude baas met dat kekke sjaaltje was. Op Twitter was Derks de meest besproken man van het land. ‘Kijkers dol op anekdotes oud-scheidsrechter Frans Derks in DWDD: ‘Tranen van het lachen’, was de kop boven een stukje op een populaire site waar voetbal gewoonlijk geen rol speelt, Linda.nl.
Het was toch vooral ongemakkelijk, het gesprek met Derks, hoe goedbedoeld ook. Hij was op zijn best toen hij weer jong was, in een filmpje uit de jaren zeventig dat was gemaakt tijdens AZ ’67 – Feyenoord.
Derks droeg een microfoontje. Zijn lange haar zat keurig in model en hij bewoog zich met souplesse over het veld. Voortdurend sprak hij spelers aan, bij hun voornaam. Hij was brutaal (‘smoel dicht!’) en alert.
Het fragment duurde niet lang, maar aan alles was zijn grote talent als scheidsrechter te zien. Frans Derks genoot, ook dat bleek uit alles. Andere tijden, inderdaad.
De elftalfoto van Haarlem heb ik nog steeds. Met groeten, staat erop. Derks heeft zijn handtekening gezet en zijn naam en de datum opgeschreven, 14 januari 1973.