Waarom het aantal echtscheidingen afneemt

Wie de cijfers van Statistics Belgium leest, krijgt het idee dat echtscheidingsadvocaten stilaan mogen uitkijken naar een nieuwe specialistatie. Een terugkeer naar de jaren 50 is het zeker niet, maar in piekjaar 2008 gingen 35.366 gehuwde koppels uit elkaar, afgelopen jaar waren dat er nog 23.583. Dat is het laagste cijfer sinds begin deze eeuw.  

De sterke piek in echtscheidingen in 2008 is deels te wijten omdat het jaar voordien de foutloze echtscheiding werd ingevoerd: men hoefde geen fout van de partner meer te bewijzen als reden voor de echtscheiding. Maar de tsunami bleef niet duren: de jaren daarop nam het aantal echtscheidingen met bijna een derde af.

VUB-demograaf Patrick Deboosere nuanceert de cijfers. De afname van het aantal echtscheidingen komt ook omdat er minder gehuwde Belgen zijn. In 2000 waren nog 3.8 miljoen Belgen gehuwd, tegenwoordig zijn dat er nog 3 miljoen. "Wel kan het zijn dat het profiel van wie huwt, wijzigt. Degenen die vandaag huwen hebben daar langer over nagedacht, dat maakt de kans mogelijk kleiner dat ze gaan scheiden."

Volgens Rika Ponnet van relatiebemiddelingsbureau Duet is dat zeker zo. Ze beklemtoont dat de samenleving in een overgangsfase zit. "In de jaren 70 was iedere scheiding een vechtscheiding. Nu gelukkig niet meer, en ontstaan er nieuwe samenlevingsvormingen." Volgens haar is het huwelijk vooralsnog de meest duurzame vorm en dat zou nog een tijd zo kunnen blijven. Jongeren die vandaag kiezen om te trouwen doen dat vaak bewust, aldus Ponnet. "Ze trouwen niet omdat het moet, maar omdat ze hun leven op die manier vorm willen geven. Door die bewuste keuze zijn ze minder geneigd om later te scheiden."

Besef

"Je merkt dat een andere wind komt opzetten, de duurzaamheid van relaties wordt geherwaardeerd", aldus Claire Wiewauters, pedagoge aan het Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen. Niet alleen wordt meer nagedacht over het huwelijk, maar er is ook meer kennis over de impact van een echtscheiding. Die werd volgens Wiewauters lange tijd onderschat. "Puur door de sociaal economische mogelijkheid om te scheiden, vrouwenemancipatie en de focus op individueel welzijn nam het aantal echtscheidingen snel toe." Over de gevolgen op lange termijn was weinig geweten.

Van een terugkeer naar de jaren 50 is – gelukkig – geen sprake, aldus de pedagoge. "Maar de balans was doorgeslagen en die komt opnieuw in evenwicht. We denken meer aan de gevolgen van een echtscheiding op lange termijn: kinderen, welvaart en relaties."

Dat er een groeiend besef is van de negatieve consequenties van een echtscheiding, kan Ponnet, alleen maar beamen. "Dat besef is er nu absoluut meer dan pakweg vijftien jaar geleden. Een echtscheiding vraagt een zware prijs. Het kan toch zo'n 6 à 7 jaar duren alvorens alles weer op de rails staat."

Kinderen

Centraal in het echtscheidingsvraagstuk is de toekomst van de kinderen. "Het schuldgevoel tegenover de kinderen, ik hoor dat dagelijks", aldus Ponnet. Meer dan tien jaar geleden lijkt het een reden om samen te blijven. Socioloog Dimitri Mortelmans, die aan de UAntwerpen onder meer onderzoek doet naar echtscheidingen, wijst op deze kant van het verhaal. "De daling van echtscheidingscijfers doet zich voor in veel Europese landen en ook de VS. Sommige onderzoekers stellen dat de verschuiving naar samenwonen in plaats van huwen niet de enige verklaring kan zijn."

Onderzoek is volgens de socioloog nieuw en verre van volledig, maar wetenschappers stellen dat er mogelijk een evolutie is naar meer stabiliteit van relaties dan vroeger. Dat zou komen door de betekenis van kinderen in relaties. "Toegenomen ouderlijke betrokkenheid heeft mogelijk een invloed op de stabiliteit van huwelijken en andere samenwoonsten", aldus Mortelmans.