Jarenlang was een relatie het summum voor je gezondheid. Sociaal psycholoog Tila Pronk en experimenteel psycholoog Peter Bos onderzoeken de effecten van relaties op gezondheid en zien een kentering.
Pronk: "We zijn heel lang uitgegaan van een simpel model: mensen met een relatie zijn gezonder dan vrijgezellen, en dit effect is het grootst als je getrouwd bent. Dat model blijkt te kort door de bocht."
Het hebben van een relatie heeft twee gezondheidsvoordelen
Ja, een relatie heeft gezondheidsvoordelen, stellen beide experts. Pronk: "Allereerst draag je zorg voor elkaars gezondheid. Je hebt duidelijk een buddy die jouw fysieke, maar ook mentale staat in de gaten houdt en zich veelal vrij genoeg voelt om je hierop aan te spreken en actie te ondernemen."
Bovendien is een liefdesrelatie uniek. "Zo is de relatie met een familielid vaak net zo onvoorwaardelijk, maar is hier geen sprake van een vrije keus", legt Pronk uit. "En in vriendschappen zie je elkaar vaak minder, is er geen sprake van exclusiviteit en is de zorgfunctie minder dan in relaties."
Ben je vrijgezel en daar 100 procent tevreden over, dan kun je net zo gezond zijn als iemand in een gelukkige relatie.
Niet de relatiestatus, maar de kwaliteit is belangrijk
Een duurzame relatie verbetert je gezondheid, maar het is écht niet zo zwart-wit als vaak wordt gesteld, benadrukken beide deskundigen. Bos: "Het is te kort door de bocht om te stellen dat een relatie hebben gezonder is dan single zijn."
Hoe zit dat? Drie dingen spelen een rol: een verkeerde vergelijking, de tevredenheid van alleenstaanden en maatschappelijke overtuigingen.
Bos: "Waar we nu achterkomen, is dat het niet zozeer gaat om de status van de relatie, maar veel meer om de kwaliteit. Zo weten we dat eenzaamheid of het gevoel daarvan slecht is voor je gezondheid."
"Hoewel je als vrijgezel vatbaarder bent voor eenzaamheid, kan iemand met een partner zich ook eenzaam voelen. Je sociale netwerk en de binding die je voelt met anderen - dát is belangrijk voor je gezondheid."
- Ben je vrijgezel en daar 100 procent tevreden over, dan kun je net zo gezond zijn als iemand in een gelukkige relatie.
- Het gaat niet zozeer om de relatiestatus, maar om de kwaliteit van al je relaties.
- De vrijgezel gaat er in de maatschappij steeds meer bij horen en dat beïnvloedt het gevoel van welbevinden en de gezondheid.
Een tevreden vrijgezel is net zo gezond
Wat naast de kwaliteit van relaties vooral belangrijk is, benadrukken beide psychologen, is dat iemand tevreden is over de huidige staat en dat diegene genoeg steun ontvangt van anderen in de omgeving.
Ben je vrijgezel en daar 100 procent tevreden over, dan kun je net zo gezond zijn als iemand in een gelukkige relatie, weet Pronk.
"Het is wel zo dat 79 procent van de vrijgezellen onder de dertig liever een relatie zou willen. Koester je ergens toch een diepe wens om iemand te vinden, dan kan dit op lange termijn wel stress opleveren en ongezond zijn."
Er zijn meer en meer alleenstaanden
Dat een relatie mogelijk niet gezonder is dan een vrijgezel bestaan, heeft nog een derde reden. Bos: "Jarenlang was de gouden standaard een monogame relatie en het krijgen van kinderen. Bovendien is onze wereld opgebouwd en ingericht voor stellen."
Die gouden standaard had invloed op hoe gezond vrijgezellen zich voelden.
Pronk: "Ben je er zelf van overtuigd dat een vrijgezel ongezonder is en voel je je door de maatschappij niet geaccepteerd, dan kan dat voor jou een excuus zijn om ook ongezonder te leven, waardoor je vervolgens ook écht ongezonder wordt."
De vrijgezel hoort erbij
Dat begint te veranderen, zien beide experts. Pronk: "Het is in Nederland en de rest van de westerse wereld veel normaler om vrijgezel te zijn dan een aantal decennia geleden, er zijn meer vrijgezellen dan ooit en mensen zijn onafhankelijker."
Het is tegenwoordig veel normaler om vrijgezel te zijn.
Het CBS meldde in 2018 al dat het aantal alleenwonende mensen toeneemt sinds de Tweede Wereldoorlog. De komende drie decennia zet die trend zich voort, waardoor in 2047 bijna een op de vier volwassenen alleenstaand zal zijn.
Het gevolg van deze verandering? Bos: "Een seksuele relatie, een huwelijk en het krijgen van kinderen worden steeds meer losgekoppeld van een volwassen en gelukkig leven."
"De vrijgezel gaat erbij horen. De maatschappij raakt daar meer en meer op ingespeeld en ingericht. Daardoor valt over de positievere link tussen een relatie en gezondheid in vergelijking met de gezondheid van een vrijgezel te discussiëren."