Zo'n laatste rommelweek op school is wezenlijk voor het ontbinden van de groep
‘Bedankt lieve juf, het zit d’rop.’ Een weckpot vol met drop als afscheidscadeau aan het eind van het schooljaar. Als mijn lieve oma nog zou leven, zou ze jaloers zijn op de hoeveelheid weckpotten die ik hiermee de afgelopen jaren al heb verzameld. Daar zou ze haar grote gezin gezond de winter mee door kunnen helpen. Niet met de inhoud die er nu in zit trouwens. Met al die drop, spekjes en chocola stapt geen enkele juf meer bikiniproof de zomervakantie in.
Dat is toch het eigene van de basisschool: dat ieder schooljaar op zichzelf staat. Sinds ik ook intern begeleider ben, merk ik het verschil. Op de laatste schooldag sluit ik de deur van mijn kantoor en als ik die na de vakantie weer opendoe, ga ik verder waar ik was gebleven. Met een klas is dat nooit zo. Bij de start van een schooljaar wordt er flink in een groep geïnvesteerd. Alle aandacht voor kennismaking en groepsvorming. Zo rond de herfstvakantie lijkt ieder zich aardig te hebben verzoend met zijn of haar positie in de groep. In de groepsdynamica noemen we die fase de performing; de leiders hebben hun positie ingenomen, de volgers bevestigen die plek. Er kan rustig gewerkt worden. Als dat tegen die tijd nog niet is gelukt, kan het de rest van het schooljaar onrustig blijven. Daar hebben de groep en de leerkracht dan een flinke dobber aan. Ondermijnen van het gezag, geruzie in de pauzes, buitensluiten van klasgenoten.
schoonmaakgeur
Maar voor je het weet, is een schooljaar weer voorbij. De laatste week is het onrustig in de school. De methodeboeken zijn uit en er worden alternatieve lessen bedacht. De temperatuur stijgt, het werktempo daalt.
Soms zijn kinderen op de laatste schooldagen ineens al vertrokken. Dan nemen ouders het risico van een boete van de onderwijsinspectie op de koop toe voor een vroegere – en dus goedkopere – vakantieticket. ‘Er wordt in die laatste week toch niks meer gedaan op school’, is dan het argument. Ik denk dat je daarmee de waarde van zo’n laatste rommelweek onderschat. Het is een wezenlijk onderdeel van het ontbinden van een groep, zeker als de groepssamenstelling na de vakantie anders wordt. Het besef dringt door dat dit wat er nu is, straks voorbij zal zijn. Dat is voelbaar door de hele school en dat heeft plek nodig. Er wordt wat meer gehuild en wat meer geknuffeld. Als leerkracht vind ik dat ieder jaar weer een pittig proces. In zo’n schooljaar trek je intensief met elkaar op, zet je je hart wijd open voor elkaar, is het soms zoeken naar de juiste snaar, maak je samen fouten en leer je daar weer van. Maar na de laatste schooldag is het gewoon voorbij. Door de helden die de schoonmaakavond bezoeken, worden de laatste sporen uitgewist en dan sta je daar op vrijdagmiddag in de citroenfrisse schoonmaakgeur een beetje verloren in je lokaal. Het is leeg, klaar en over, en zo voel je je dan ook.
schone lei
Nu word ik daar wat melancholisch van, want afscheid nemen zal nooit mijn sterkste kant worden, maar het is eigenlijk ook wel uniek natuurlijk, dat je ieder jaar weer de kans krijgt met een schone lei te beginnen. Een reset van je werkomgeving.
Thuis probeer ik dat nu ook. Niet ieder jaar, maar nu we na tien jaar weer verhuizen, is het een mooi moment om te resetten. Ons huis staat inmiddels te koop. De makelaar gaf ons een checklist voor het verkoopklaar maken van het huis. Bij punt 1 zakte de moed me al in de schoenen: ‘Verminder je spullen met een derde’. De opruimgoeroe Marie Kondo zou dit nog maar matig vinden, vermoed ik, maar ik ben geen Marie; voor mij is dit een uitdaging, want bij alles wat er door mijn vingers gaat, weet ik talrijke redenen om het toch nog even te bewaren. Maar ik haalde gehoorzaam een lading bananendozen, schoof daar met mijn ogen dicht een derde van onze inboedel in en werd zomaar verrast door het heerlijke resultaat: overzicht, ruimte en rust.
Vakantietijd: een kans om te resetten. Want voor je het weet liggen de dromen die je eigenlijk had, diep begraven onder alles wat je bezit.
