Direct naar artikelinhoud
Archeologie

Duikers vinden bij Mexico verbinding naar "onderwereld van de Maya's"

Duiker in de ondergelopen grotten van Yucatán.Beeld BELGAIMAGE

Onderwaterarcheologen hebben in Mexico een verbinding gevonden tussen twee reusachtige, al bekende ondergelopen grottenstelsels. De grotten maken duidelijk dat de mythische, metaforische onderwereld waarin de Maya's geloofden kennelijk ook echt heeft bestaan.

Met de verbinding tussen de twee grottenstelsels - Sac Actum en Dos Ojos, beide aan de kust van het Mexicaanse schiereiland Yucatán - ontstaat de grootst bekende onderwatergrot ter wereld: een stelsel van in totaal maar liefst 347 kilometer lang.

"Alsof je het bloedvatenstelsel in een lichaam verkent", zo omschrijft onderzoeksleider Robert Schmittner de verkenning in Spaanstalige media. "Het is een doolhof van gangen die soms samenkomen en soms scheiden." De verkenningstocht duurt nu al ruim twintig jaar. "En af en toe waren we heel dichtbij. Een paar keer scheelde het maar een meter of we konden een verbinding tussen de twee grote grotsystemen maken."

Onderweg stuitten de duikers al op "meer dan honderd" archeologische vondsten, uiteenlopend van prehistorische botten tot voorwerpen en resten aardewerk. De grotten zijn via ronde, open zinkgaten verbonden met de bovenwereld, en de Maya's kenden aan die zogenoemde cenotes bijzondere betekenis toe, vertelt conservator Martin Berger van het Museum Volkenkunde. "De Maya's geloofden dat deze gaten toegang gaven tot de onderwereld. Dat zagen ze niet als iets negatiefs, maar als de bron van leven, water, vruchtbaarheid. Via grotten en zinkgaten ging je de mond van het aardmonster in, bijvoorbeeld om er offers te brengen voor een goede oogst of goede gezondheid."

Duiker in de ondergelopen grotten van Yucatán.Beeld © R. Dirscherl
'Alsof je het bloedvatenstelsel in een lichaam verkent'
Robert Schmittner, onderzoeksleider

Chichén Itzá

Dat verklaart de talloze archeologische objecten die de duikers tegenkomen: "Bij de Mayastad Chichén Itzá is zo'n beroemde cenote. Toen men die lang geleden uitbaggerde, kwamen er de meest ongelooflijke voorwerpen naar boven. Zoals menselijke botten, die een aanwijzing vormen dat men de doden erin gooide, tot gouden voorwerpen helemaal uit Panama, wat erop wijst dat deze gaten een pelgrimsoord waren voor mensen uit de zeer wijde omgeving."

Ook worden er in de grotten regelmatig prehistorische vondsten gedaan. Zoals de ontdekking, in 2014, van een fraai bewaard gebleven meisjesskelet van zo'n 12 tot 13 duizend jaar oud: een van de vroegst bekende indianen tot dusver. Destijds waren de grotten deels toegankelijk, omdat de zeespiegel door de ijstijd veel lager stond. "En sindsdien blijft botmateriaal er zeer goed bewaard, omdat er geen zuurstof is", vertelt Bergen. "Dat maakt van deze grotten een soort tijdcapsules."

In overeenstemming met de speleologische afspraken gaat bij een verbinding de kleinste grot op in de grotere, zodat Sac Actum nu de naam wordt van het geheel. Meer lijkt in aantocht: in de omgeving bevinden zich nog 358 andere onderwatergrotten, bij elkaar goed voor zo'n 1400 kilometer aan ondergelopen tunnels.

"Dit soort grotten geven fysieke context aan al die mythes van de Maya's over een uitgestrekte, waterige onderwereld", zegt Bergen. "Het begint erop te lijken dat die onderwereld er echt is geweest."

Duikers in de ondergelopen grotten van Yucatán.Beeld © Leonardo Díaz Romero