‘Schrikt onze chic ogende bookshop jongeren af?’: iconische kunstboekhandel werpt handdoek in de ring

‘Ken jij een boekhandelaar die rijk is geworden van zijn job?”, werpt Hilde Peleman ons voor de voeten. “Passie, enthousiasme en feeling voor het vak, dat heb je nodig.” Ze houdt een vingertop aan haar tongpunt en steekt hem in de lucht. “En een fingerspitzengefühl voor wat wel en niet werkt. Expo’s volgen, je specialiseren en luisteren naar je klanten.”

We zitten op een krukje met zicht op de impressionante Antwerpse Copyright Art Bookshop. Achtentwintig jaar stond Peleman hier aan het roer. De kunst-, fotografie-, mode- en architectuurboeken prijken strak in het gelid, het minimalistische interieur van Vincent Van Duysen met warme Spaanse marmeren vloeren blijft tijdloos oogverblindend.

Maar nu straalt er weemoed in Pelemans ogen. Onlangs beslisten zij en compagnon Johan Boeykens om de winkel te sluiten. Verstomming en verweesdheid bij de trouwe klanten en in de Antwerpse kunstscene. “Iedereen schrikt, hé”, zegt Peleman met de nodige tremolo. “Maar we gingen niet over één nacht ijs.” Een binnenstormende klant roept uit: “Da’s toch niet mogelijk!”

David Hockney

Als directe buur van het Modemuseum is Copyright in de Nationalestraat een vlaggenschip. Wie bleef niet haken aan de uitgekiende boekenetalages, omlijst met snel wisselende kunstinstallaties? Veel grote namen brachten showcases of schoven aan aan de signeertafel, van Luc Tuymans, Anne-Mie van Kerckhoven en Michaël Borremans tot David Hockney. Copyright verpopte ook tot een community van devote estheten.

Toch was de sluiting stilaan onafwendbaar. De klappen volgden elkaar in gestaag tempo op. “Er was de coronaweerslag, vervolgens ging het Modemuseum drie jaar in verbouwing. Gevolg: minder verloop. Ook ons huurpand stond lang in de stellingen.”

Taant de aantrekkingskracht van de Nationalestraat? Je telt opmerkelijk minder shoppers en meer ‘Te huur’-bordjes. “Hier is gewoon geringere passage, het Antwerpse verkeersinfarct kost ons bezoekers. Dat de bevriende Zeno X Gallery, Galerie Geukens & De Vil en nu ook Dries Van Noten als ontwerper ermee ophouden, vereenvoudigde onze stap.”

Ook het leeftijdsaspect weegt, geeft Peleman grif toe. “Mijn man en ik zijn allebei 65 plus, ikzelf ben vanaf mijn 25ste zelfstandig boekhandelaar.” Peleman trekt dan wel de Antwerpse poort dicht, de Copyright-winkel in Gent gaat fluks door. “Daar begon het allemaal in 1983. Het gebouw, dat onze eigendom is, blijft de draaischijf, ook van onze florerende webshop. Alle boeken komen dáár aan. Driemaal per week brachten we die per auto naar Antwerpen. Dat ellenlange filerijden is er te veel aan.”

‘No pictures’, verzoekt een discreet pictogram. Toch zie je sommige fashionista’s stiekem Instagram-waardige plaatjes schieten van boekenpagina’s. Bladeren is fijn, maar kopen? Ze hoeven die luxueuze kunstturf niet per se op hun salontafel. “We merken ook dat de doorstroming van een jonger studentenpubliek achterblijft. Zijn ze geïntimideerd door onze chic ogende bookshop? (lacht) Anderzijds hadden we hier een heel joviaal cliënteel, gecharmeerd door de internationale uitstraling.”

Kruisbestuiving

Aan gloriedagen geen gebrek. “Vijf jaar voor we hier introkken, ontwierp Vincent van Duysen onze eerste, kleinere zaak in de Haarstraat. Daar trokken we vanaf dag één volk. De samenwerking met toenmalig MoMu-directeur Linda Loppa was een vlekkeloze kruisbestuiving. Begin jaren 2000 stonden ze in de Nationalestraat op zaterdag echt rijtje te schuiven aan onze kassa.”

Dat werd een zeldzamer verschijnsel. Toch gelooft Peleman heilig dat het kunstboek in alle digitale stormen pal overeind blijft. “Kijken is voelen met de ogen”, zo stelde Jef Verheyen ooit. Wel, een kunstboek doorbladeren is alsof je in eigen tempo door een expositie loopt. Wel zijn de oplages sterk gedaald en is er tegelijk enige overproductie. Over bepaalde kunstenaars verschijnt nét dat boek te veel.”

Na een stockverkoop met fikse kortingen vanaf 1 mei, volgt op 23 mei een privéboekvoorstelling over de huizenarchitectuur van Van Duysen. “We begonnen en eindigen met Van Duysen in een compleet lege winkel. Zo dringt de iconische winkelarchitectuur nog eens goed door.”

Vanaf 1 juni neemt het ModeMuseum het pand onder zijn hoede, met een conceptstore en museumshop. “Maar zonder de boeken van Copyright.”