Met Jaap Stam wordt alles heel anders

Een aantal sponsoren van PEC Zwolle begint spontaan te klappen als Jaap Stam na de overwinning op Feyenoord (3-1) de persruimte binnenloopt. Een ongemakkelijk lachje verschijnt op het gezicht van de voormalig vedette van Manchester United, Lazio Roma en AC Milan. Dan maakt hij met zijn handen een dempend gebaar. ‘Ik ga niet mee in die euforie’, zegt de nieuwe trainer van Zwolle na zijn eerste persconferentie.

Terwijl Stam in de catacomben voor een select groepje journalisten de zege rustig analyseert, is in de rest van het stadion de opluchting voelbaar, alsof een onzichtbaar juk van de club is afgeworpen. PEC kende een dramatisch jaar. De ploeg leed in 2018 de meeste nederlagen (20) van alle eredivisieclubs, culminerend in het onvermijdelijke vertrek van trainer John van ’t Schip net voor de Kerst.

In Zwolle bestond er geen discussie over wie zijn opvolger moest zijn. Met Stam (46) haalde de club een oude bekende in huis. De 67-voudig international begon zijn spelerscarrière bij Zwolle en promoveerde in 2013 als assistent van Art Langeler met de club naar de eredivisie, voordat hij bij Jong Ajax en het Engelse Reading op eigen benen kwam te staan.

In zijn eerste wedstrijd als coach van PEC is zaterdagavond direct duidelijk met welke intensiteit Stam zijn team wil laten spelen. Waar de ploeg in de eerste seizoenshelft soms zielloos over het veld dwaalde, spatten het enthousiasme en de gedrevenheid er tegen de nummer drie van de eredivisie van af. PEC wint verdiend en bezorgt Stam een droomdebuut als coach in de eredivisie.

‘We mogen hier even van genieten, maar het is pas één wedstrijd. Ik wil elke wedstrijd winnen’, zegt hij afgemeten. ‘Dat had ik als speler al en heb ik als trainer misschien nog wel meer. Dat zegt iets over mij. Ik hunker naar goede resultaten en wil er het beste uit halen, al maak ik het mezelf daardoor af en toe erg moeilijk. Soms moet ik iets meer genieten.’

Het is een parallel tussen de voetballer en trainer Jaap Stam, die lange tijd moeite had met het behalen van zijn trainersdiploma. Hij hikte aan tegen de klassikale lessen van de KNVB. De bond bood hem uiteindelijk een op maat gesneden opleidingstraject.

Dutch Destroyer

Verschillen zijn er ook. Als voetballer stond hij bekend als de meedogenloze verdediger. Niet voor niks luidde zijn bijnaam The Dutch Destroyer. Maar wie denkt dat hij in Zwolle op zoek is naar elf prototypen van zichzelf, heeft het mis. Als trainer is hij een voorstander van aanvallend, attractief voetbal.

‘Iedereen ziet hem nog altijd als die bikkelharde verdediger, maar het is een heel sociale, intelligente man die weet waarover hij praat’, zegt aanvoerder Bram van Polen. ‘Vanaf de eerste dag let hij op de kleinste details. Soms zet hij tijdens de training elf poppen neer om te laten zien hoe hij het precies voor ogen heeft.’

Van Polen maakte Stam al mee als assistent in 2013. Het grootste verschil volgens de aanvoerder? Toen deed hij tijdens de training nog weleens mee met partijtjes en moesten sommige spelers met enige regelmaat opspringen voor zijn tackles. Nu heeft hij nog niet meegedaan.

Tegen Feyenoord staat Stam voortdurend met de neus van zijn schoenen tegen de zijlijn gedrukt. De ene keer maant hij zijn verdedigers verder van het eigen doel te verdedigen. Dan weer roept hij een speler bij zich om een aanwijzing te geven. Van Polen: ‘Hij is heel duidelijk. Dat hadden wij nodig, omdat het vertrouwen in de ploeg weg was en we op een gegeven moment maar wat deden.’

Stam organiseerde aan het begin van het winterse trainingskamp in Spanje een groepsgesprek, zodat spelers konden reflecteren op het afgelopen jaar en hij er een gevoel bij kreeg. Daarna trok hij een dikke streep onder het verleden. In zijn ogen kun je niet altijd achterom blijven kijken. De club moet verder.

Tandje bijschakelen

Dat moet zoals tegen Feyenoord gebeuren met passie en lef. PEC zoekt vanaf het eerste fluitsignaal de aanval en komt na een half uur via Van Polen op voorsprong. Niet veel later maakt Robin van Persie uit een vrije trap gelijk. Voor de winterstop was het doelpunt vermoedelijk de aanleiding geweest voor een Zwolse ineenstorting. In plaats daarvan schakelt PEC na rust een tandje bij. Vito van Crooij en Younes Namli zorgen voor de tweede thuisoverwinning van het seizoen.

Van Polen merkt dat de komst van Stam de club een enorme boost heeft gegeven. ‘Dit hadden we effe nodig, hoe hard het ook klinkt.’

Zelf doet Stam zijn best de Zwolse euforie enigszins te temperen. ‘We hebben het goed gedaan tegen een topploeg. Maar als we de komende twee wedstrijden verliezen, staan we er weer heel anders voor.’