Stukjes verpakking en sigarettenpeuken massaal in noordpoolijs

Een laatste oase van zuiver water en maagdelijk ijs? Helaas, ook het noordpoolgebied is aangetast door plasticvervuiling. Onderzoekers van het Duitse Alfred Wegener Instituut voor zee en poolonderzoek vonden tussen 2014 en 2015 op vijf plaatsen in de Noordelijke IJszee grote hoeveelheden plasticdeeltjes, vooral microscopisch kleine. Ze telden tot 12.000 deeltjes per liter ijs. Twee tot drie keer zoveel als vroegere metingen in het noordpoolgebied. Op één plaats, het Makarovbekken, stelden ze concentraties vast die even hoog waren als die op andere, erg vervuilde plaatsen in Zuid-Korea of in het Skagerrak tussen Denemarken en Zweden.

Sommige partikels waren amper elf micrometer groot, dat is een zesde van een mensenhaar. ‘Reden tot bezorgdheid', stelt onderzoekster Ilka Peeken in een persbericht. ‘Want we weten niet hoe schadelijk dat is voor het zeeleven en finaal ook voor de mens.’

De onderzoekers gingen na hoe het afval samengesteld was en waar het vandaan kwam. In deze erg dunbevolkte regio komt er weinig afval van de kuststreken. Wel komt er veel vuiligheid het gebied binnenstromen langs de rivieren Lena (Rusland) en Mackenzie (Canada). Ook vermoeden ze dat een deel van de partikels via de Beringstraat van de Great Pacific Garbage Patch afkomstig was. Dat is de drijvende vuilnisbelt in de Stille Oceaan, een van de bekendste voorbeelden van plastic soup. Vooral de stukjes polyethyleen, een kunststof die vaak voor verpakkingen gebruikt wordt, traceren ze naar die bron.

Sigarettenfilters

Tegelijk troffen de researchers ook veel verf en nylon van netten aan, dingen die ze toeschrijven aan de visserij en de scheepvaart, twee activiteiten die toenemen in het Arctische gebied. Ook was er opvallend veel materiaal terug te vinden waarvan sigarettenfilters gemaakt zijn.

De afvalstukjes doen er tussen de twee en de elf jaar over om van de ene kant van het noordpoolgebied naar het andere te bewegen. In zekere zin vormt de IJszee zo een tijdelijke opslagplaats voor al dat afval. Tegelijk komen er hoge concentraties vrij als dat ijs in het warme seizoen smelt. De deeltjes verspreiden zich dan naar de andere wereldzeeën.

Peeken en haar medeauteurs waarschuwen ervoor dat een verdere exploitatie van het Arctische gebied tot een toename van microplastics in het ijs en het water kan leiden.

‘Deze studie toont nog maar eens aan dat geen enkele plek op de wereld gevrijwaard blijft van plasticafval', zegt milieutoxicoloog Colin Janssen (UGent), specialist plasticvervuiling in zee. ‘Vroeg of laat komt alles wat we op de ene plek van de wereld produceren en in zee dumpen op een andere plek terecht, ook in zogezegd ongerepte gebieden als de Noordelijke IJszee.’

‘Het interessante van deze studie is vooral dat ze de oorsprong, het transport en de samenstelling van dat afval precies hebben kunnen analyseren dankzij een infraroodspectrograaf die laag per laag analyseerde. Zo konden ze ook de hele kleine deeltjes ontdekken.’

De resultaten van het onderzoek verschijnen vandaag in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Communications.