VRT: "Meer geld of minder fictie"

Vanaf 2019 zullen we vier fictiereeksen minder per jaar op de VRT kunnen zien. Dat is volgens de omroep het gevolg van het besparingsbeleid van de Vlaamse overheid. Die besliste enkele jaren geleden dat de werkingskosten van de VRT niet meer worden geïndexeerd, een maatregel die geldt voor de volledige Vlaamse overheid. Ondertussen worden de lonen wel geïndexeerd, alleen mag de VRT daar maximaal 43,25 procent van zijn inkomsten aan uitgeven.

De spanning tussen beide zorgt voor een oplopend tekort, zei VRT-CEO Paul Lembrechts bij de voorstelling van het jaarverslag in het Vlaams Parlement. "In 2019 en 2020 zullen we een tekort hebben van 11 à 12 miljoen euro voor die twee jaren samen." Bij ongewijzigd beleid zal de kijker dat merken, gaf Lembrechts aan. "Dat betekent dat we vier fictiereeksen niet kunnen bestellen, of zeven à acht infotainmentreeksen niet aan de externe productiehuizen kunnen toewijzen. Ik denk dat de productiesector daar niet op zit te wachten. Wij ook niet, en ik denk de Vlaming evenmin."

De oplossing is volgens de VRT vrij simpel. Ofwel stopt de Vlaamse regering met haar besparingen, ofwel laat ze de openbare omroep toe meer geld uit de reclamemarkt te halen. Het eerste is voor de regering geen optie, het tweede ligt erg gevoelig. Bij de voorstelling van het jaarverslag bleek dat de openbare omroep in 2017 opnieuw haar reclameplafond van 73,1 miljoen euro met 7,5 miljoen euro heeft overschreden. Vooral bij de meerderheidspartijen N-VA en Open Vld werd dat gehekeld, ook omdat de VRT dat al jaren aan een stuk doet en zo het broze evenwicht in de mediasector zou verstoren. "De VRT verandert schijnbaar niets aan deze praktijken, ondanks vele waarschuwingen en vragen in het parlement", zei Lionel Bajart (Open Vld).

Volgens Lembrechts is van marktverstoring geen sprake. Meer nog, volgens de VRT-CEO doen ook de private spelers op de radiomarkt hun voordeel bij de stijgende inkomsten die de VRT uit radioreclame haalt. "Het merendeel van de radiocampagnes die we verkopen zijn gedeelde campagnes waar dus ook niet-VRT-zenders bij betrokken zijn. Het voorbije jaar was dat in 83 procent van de campagnes het geval. Als wij minder reclame mogen verkopen, is dat ook een slechte zaak voor zenders als Qmusic of JOE."

Zuinige bedrijfsvoering

Niet alleen de overschrijding van het reclameplafond roept vragen op. Ook de werking van de Vlaamse Audiovisuele Regie (VAR), de reclameregie van de VRT, werd door de parlementsleden op de korrel genomen. Die boekte de voorbije jaren mooie winsten, waarvan een deel als dividend werd uitgekeerd aan de VRT, terwijl de rest werd opzijgezet. De VAR heeft nu al een spaarpot van bijna 25 miljoen euro. Maar daar is niets mis mee, benadrukte Lembrechts. "Die winstgevendheid is het gevolg van een scherpe en zuinige bedrijfsvoering."

Toch kijkt de politiek naar die VAR om het probleem op te lossen. Een deel van de reserves werd al gebruikt om het tekort voor 2017 en 2018 op te vangen – de rest kwam van de Vlaamse overheid – en voor 2019 en 2020 zou dat ook kunnen. "Dat kan inderdaad een deel van de oplossing zijn", zegt minister van Media Sven Gatz (Open Vld). "We zullen dit de volgende weken bekijken. Het is niet goed om dit lang te laten liggen."

Sowieso wil Gatz ook de relatie tussen de VAR en de VRT grondig bekijken. "Het kan niet dat de VAR, bewust of onbewust, de plafonds overschrijdt of de markt verstoort. We moeten daar een goed evenwicht in vinden. Hoe winstgevend mag de VAR zijn? En als ze winst maakt, hoeveel dividend mag ze uitkeren aan de VRT en hoeveel mag ze in haar reserves opnemen?"

Lembrechts gaf in ieder geval al aan dat de VRT zal proberen om dit jaar het reclameplafond niet te overschrijden. "We hebben de VAR gevraagd om de markt iets minder aan te bieden. We zullen zien wat dat geeft."

Voor de VOFTP, de beroepsvereniging van Vlaamse Onafhankelijke Film- en Televisieproducenten, is het terugschroeven van de investeringen in externe producties alvast geen optie. "In de beheersovereenkomst staat duidelijk dat de VRT tegen 2020 18,25 procent van zijn inkomsten aan externe producties moet besteden", laat gedelegeerd bestuurder An Jacobs weten. "Daar kan wat ons betreft niet over worden onderhandeld. De VRT moet die doelstelling gewoon halen."