Vooral de Vlaams Belang-kiezers worden verfoeid. Maar dat maakt hen weinig uit

De Verenigde Staten worden al jarenlang verscheurd door grimmig vijandschap tussen Democratische en Republikeinse kiezers. Onderzoek van de ULB, UGent, UAntwerpen en KU Leuven leert dat België voorlopig gespaard blijft van dit soort polarisatie. Uit panelgesprekken blijkt dat de gemiddelde Belg minder afkerig staat tegenover landgenoten die zijn of haar politieke overtuiging niet delen dan de gemiddelde Nederlander of Fransman.

De maatschappelijke positie van de Vlaams Belang-kiezers valt wel op, zegt professor Emilie van Haute (ULB). “In Vlaanderen is de polarisatie groter dan in Wallonië. De reden hiervoor is de aanwezigheid van Vlaams Belang. We merken dat uiterst rechtse kiezers meer afkeer oproepen bij kiezers van andere partijen, en vice versa.” Zo geven socialistische kiezers bijvoorbeeld een ‘sympathiescore’ van amper 11 op 100 aan wie voor Vlaams Belang stemt. Omgekeerd krijgen ze ook maar een score van 30 op 100.

Wat hierin meespeelt volgens Van Haute, is dat Vlaams Belang zelf graag negatieve gevoelens aanwakkert. Onderzoek naar de berichten die politieke partijen op X hebben geplaatst tussen 2022 en 2024 toont dat vooral Vlaams Belang online de confrontatie opzoekt. In ruim een derde van de berichten die de partij uitstuurt, wordt een concurrent aangevallen. “Ook Groen, N-VA en PVDA gaan regelmatig in de aanval, maar het verschil met Vlaams Belang is dat die partij veel meer berichten plaatst”, zegt Van Haute. Open Vld, cd&v en Vooruit houden zich buiten het strijdgewoel.

Vrienden

Het goede nieuws is dat meningsverschillen tussen Belgische kiezers niet snel tot sociale uitsluiting leiden. Op de vraag of iemands kiesgedrag een hechte vriendschap in de weg kan staan, volgt doorgaans ‘neen’ als antwoord. Onder meer tegenover kiezers van cd&v, Open Vld, Vooruit en Groen is er meestal geen of weinig twijfel. Bij kiezers van PVDA en Vlaams Belang wordt het vaakst geaarzeld (respectievelijk 35 en 51 procent).

Nog opvallend: de polarisatie binnen Vlaanderen en Wallonië is duidelijk groter dan die tussen Vlaanderen en Wallonië. “Het idee van de rechtse Vlamingen die de linkse Walen beu zijn - een verhaallijn die sommige partijen maar wat graag promoten - verdient dus nuancering”, oordeelt Van Haute. “Een vaststelling hierbij is trouwens dat Vlamingen minder afkerig staan tegenover Walen dan omgekeerd. Al is het verschil wel miniem.”

Binnen Europa is de polarisatie vooral in Centraal- en Oost-Europese landen groot. Ook in landen waar uiterst rechts sterk staat - denk aan Frankrijk, Nederland en Italië - is de kloof tussen kiezers meestal breder dan elders. In België wordt geen groei van de polarisatie vastgesteld in vergelijking met de verkiezingen in 2019. Er blijkt evenmin meer polarisatie onder jonge kiezers dan binnen de rest van het electoraat.