Online seks kan nuttig zijn voor jongeren: “Zo ziet seks tussen homo’s eruit. Dat leren ze niet op school”

Naaktfoto’s van jongeren die rondgaan in berichtenapps, seksfilmpjes die op internet belanden, slut shaming. De combinatie sociale media en seksualiteit van jongeren roept al snel negatieve associaties op. Daar moeten we vanaf, vindt antropoloog en genderstudies-onderzoeker Marijke Naezer. "Er is veel te weinig aandacht voor de positieve rol die sociale media spelen in de seksuele ontwikkeling van jongeren."

Wat die rol is, dat onderzocht Naezer de afgelopen jaren, door zelf in gesprek te gaan met tientallen jongeren tussen de 12 en 18 jaar. Jongeren kunnen juist baat hebben bij "sexy avonturen" op sociale media, is de conclusie van haar onderzoek, waar ze onlangs op promoveerde aan de Radboud Universiteit. "Ze geven zo vorm aan verschillende kanten van seksualiteit: ze beleven avonturen, doen kennis op, en zijn zo met hun identiteit en romantische relaties bezig."

Sexting is dus goed?

"Contact via sociale media biedt jongeren mogelijkheden om seksualiteit in de brede zin te onderzoeken, zag ik in mijn onderzoek. Dat gaat om meer dan alleen sexting: ze praten online met leeftijdsgenoten over seks, posten romantische tweets, of kijken porno. Sociale media vullen soms ook leemtes in de ‘offline wereld’, zoals seksuele diversiteit. Heteroseksualiteit is namelijk nog steeds de norm – onder jongeren zelf, maar ook in seksuele voorlichting. Hoe ziet seks tussen vrouwen er bijvoorbeeld uit? Daar leren ze vaak niets over op school. Ik sprak met een lesbisch meisje dat zich ontzettend eenzaam en ‘anders’ voelde. Totdat ze online andere meisjes tegenkwam in wie ze zich herkende. Dat bleken gewoon doodnormale meiden, ze was dus helemaal niet ‘raar’, realiseerde ze zich."

Maar die horrorverhalen dan?

"Natuurlijk gaat het soms ook mis. Maar de eenzijdige aandacht voor negatieve gevolgen leidt tot een vertekend beeld en irreële angst. Op basis daarvan gaan we van alles verbieden."

"Daardoor ontneem je jongeren echter de kans om hun gezonde nieuwsgierigheid te volgen. Ik vergelijk het wel eens met het kopen van een auto. Dat laat je toch ook niet omdat er dagelijks ongelukken gebeuren?"

"Jongeren zijn over het algemeen trouwens juist best voorzichtig. Ze geven niet zomaar hun telefoonnummer aan iemand die ze online ontmoeten. Het contact verloopt vaak in stapjes. Een stelletje dat elkaar op een anonieme chatsite ontmoette, ging van die chatsite eerst naar Kik en Viber, en pas later naar WhatsApp. Zij haalde zelfs zijn foto’s door Google Reverse Image Search om te kijken of ze niet nep waren."

Gaan ze door sociale media niet veel te luchtig om met seksualiteit?

"Nee. Veel jongeren die ik sprak, waren juist heel traditioneel. Ze wilden een conventionele, langdurige, monogame relatie. Jongeren beginnen ook steeds later met seks. Ik denk dat dat misschien wel door de angsten van volwassenen komt. Van mij mag het wel wilder, dacht ik soms. Stuur die foto’s, kijk die porno!"

Maar wat als die naaktfoto’s vervolgens toch rondgaan?

"Verreweg de meeste jongeren die ik sprak vinden het absoluut niet normaal om foto’s van anderen door te sturen. Vaak zijn dat trouwens geen naaktfoto’s, maar een ander type sexy foto’s: met inkijk, of met een handdoek om. De meeste foto’s en filmpjes worden helemaal niet verder verspreid. En als het wel gebeurt, doen we te veel aan victim blaming. Dan horen jongeren alleen: zie je wel, het is je eigen schuld. Daar help je de slachtoffers niet mee, integendeel. Laten we niet vergeten dat er maar één schuldige is: de pleger. Díe moet je aanspreken, dat gebeurt nu veel te weinig."

"Je moet dat soort incidenten juist aangrijpen om het daar met jongeren over te hebben, is mijn advies. Dus: wat doe jij als je zo’n foto krijgt? Welke verantwoordelijkheden brengt dit met zich mee? Zorg dat je geen pleger wordt van seksueel overschrijdend gedrag!"