Brabantse broedertwist met een knipoog - en wat venijn

'De Brabantse Old Firm' wordt de burenruzie tussen Willem II en NAC ook wel genoemd. Een titel met een knipoog, want zo grimmig en beladen als de Schotse derby tussen Celtic en Glasgow Rangers is Willem II-NAC niet. De streekderby staat juist bekend om zijn ludieke supportersacties.

In aanloop naar de wedstrijd van vrijdagavond, in Tilburg, draait het allemaal om een viaduct op de A58, ter hoogte van Gilze-Rijen, een gemeente precies tussen Tilburg en Breda in. Op dinsdag zijn de pilaren van het viaduct nog geelzwart, de clubkleuren van NAC. Daarna veranderen ze in het rood-wit-blauw van Willem II, en een paar uur later zijn ze weer geelzwart. Zo gaat dat nog een tijdje door. Omroep Brabant spreekt van een heuse 'viaductenoorlog'.

De ludieke sfeer rondom de derby valt op. Onlangs berichtte Nieuwsuur nog over supportersgroepen die elkaar buiten wedstrijden in bossen opzochten voor wilde vechtpartijen. Politievakbond ACP klaagde een paar weken geleden dat de beveiliging van een jaar lang betaaldvoetbalwedstrijden bijna 310 duizend manuren vergt: omgerekend is de politie 200 voltijdsbanen kwijt aan voetbal. Maar hoewel NAC en Willem II ook niet zonder politietoezicht kunnen, heeft de rivaliteit tussen deze supportersgroepen ook een speelse toets.

In de catacomben van het Koning Willem II Stadion verschijnt een glimlach op het gezicht van de Spanjaard Pablo Marí, aanvoerder van NAC. Hij heeft het meegekregen, dat gedoe om dat viaduct. 'Grappig.' Mari is een van de vier buitenlandse huurlingen in de basiself van Stijn Vreven. Hij groeide op in de buurt van Valencia en maakte in 2016 de overstap naar Manchester City. Die club leende hem vorig jaar uit aan Girona FC en dit seizoen aan NAC Breda.

Als hij heel eerlijk is, begrijpt Marí maar weinig van de rivaliteit tussen NAC en Willem II en de achtergronden daarvan. 'Ik dacht dat het gewoon een van de zeventien wedstrijden was.' Maar hij hoefde deze week maar in de ogen van clubman en keeperstrainer Jelle ten Rouwelaar te kijken om te beseffen dat er iets anders, belangwekkenders, op het spel stond: de eer van de club. Mari: 'Ik begrijp deze derby misschien niet zo goed, maar ik voel hem wel.'

Vrijdagavond, in Tilburg, staat editie 61 op het programma. In het supportershome zegt Tilburger Jan van den Dries, voorzitter van de supportersvereniging van Willem II: 'Wij vinden Bredanaars arrogant. Niet allemaal natuurlijk. Maar in een derby wordt alles op scherp gezet.'

Andersom vinden Bredanaars Tilburgers een beetje kleurloos. Smalend vertelt Ad van den Bemt, voorzitter van de NAC-supportersvereniging, over de bijnaam die Willem II in Breda heeft: 'Stillem II'. In 2005 riepen NAC-fans het stadion van Willem II uit tot 'Stiltegebied', compleet met gefiguurzaagde dieren.

Het past in een lange traditie van plagerijen over en weer. Toen Willem II in 2010 in degradatienood verkeerde, voorzagen NAC-fans de Tilburgse bushokjes alvast van nieuwe dienstregelingen met vertrektijden naar steden met clubs uit de eerste divisie. Andersom dumpten Willem II-supporters eens duizend kilo mest bij het Rat Verlegh-stadion, onder de noemer 'Schijt aan NAC'.

Schrijfster Ineke van Pelt (uit Tilburg) maakte samen met fotografe Josefien Wolters (uit Breda) het boek Culturele derby Tilburg-Breda. Het idee daarvoor ontstond toen Wolters voor ontmoetingen het liefst in Breda afsprak, haar eigen stad. Van Pelt: 'Ze zei: bij ons is het toch veel gezelliger?'

Het illustreert in een notendop de animositeit: Tilburg is de oude industriestad die zich na het verdwijnen van de textielfabrieken besloot te gaan profileren op cultureel gebied en graag voor vol aangezien wil worden, Breda is de trotse garnizoensstad met het historische centrum dat al mooi genoeg is van zichzelf. 'Ik weet ook wel dat Breda sfeervoller is', zegt Van Pelt, 'maar dat hoef ik niet van anderen te horen.'

Deftig vs rauw

Iets voor achten maken de spelers van Willem II en NAC hun opwachting op het veld. Het is koud in Tilburg, maar de sfeer is goed. Terwijl achter het doel de KingSide een megaspandoek uitrolt, waarin passie, strijd en leeuwenmoed wordt geëist, schalt door het stadion het clublied: 'Hup Willem II, stoere kerels, trots van het voetballand.'

Merkwaardig genoeg zijn de clubs een omgekeerde afspiegeling van hun stad. NAC is een volksclub, rauw. Het heeft een hondstrouwe aanhang. Willem II is deftiger. De club speelt in rood-wit-blauwe tenues, een verwijzing naar de bijzondere band die Willem II, koning der Nederlanden met de stad had: hij kwam er vaak en stierf er ook, in 1849. Die koninklijke status vraagt om een fatsoenlijk profiel.

Toch wil Van den Dries even gezegd hebben dat de tijd dat Willem II-supporters stilletjes naar hun club keken, toch echt voorbij is. 'We hebben tegenwoordig een heel actieve supportersschare.' De sfeeractie om de zieke spits Fran Sol te ondersteunen ging onlangs de hele wereld over.

Supporters van NAC hebben in de nacht voor de wedstijd de bomen rond het Willem II-stadion opgefleurd met geelzwarte slierten. Via Facebook roepen ze de Willem II-fans op tot een sneeuwballengevecht. Maar hoe ludiek die acties ook zijn, het betekent niet dat de relatie Willem II-NAC geen scherpe kantjes kent.

Een voorgenomen fusie van de jeugdopleidingen werd in 2010 afgeblazen na 'heftige reacties' uit supporterskringen. Vanwege het afsteken van vuurwerk tijdens de laatste editie heeft Willem II nog een voorwaardelijke straf van een thuiswedstrijd spelen zonder publiek staan bij de KNVB.

Die straf zou weleens onvoorwaardelijk kunnen worden, vreest Van den Dries, als hij voor de wedstrijd de ene na de andere fakkel op veld ziet belanden. 'Dit is niet goed voor de club. Maar ja, sommige jongens vinden dat vuurwerk erbij hoort. Je kunt het niet tegenhouden.'

Vlam in de pan

Zoals wel vaker bij een derby blijkt de hoofdmaaltijd een stuk minder smakelijk dan de amuse heeft beloofd. Vlak voor rust komt Willem II op voorsprong via Ogbeche. Het doelpunt kan niet verhullen dat NAC het betere van het spel heeft.

Langs de kant lukt het NAC-trainer Stijn Vreven niet om stil te zitten. Als speler was hij een verzamelaar van rode kaarten, als trainer lijkt hij het meest op een opwindpoppetje. Een stukje verderop geeft Erwin van de Looi rustig aanwijzingen. Een gedegen vakman, fatsoenlijke vent ook, maar een tikkeltje saai. Zo reflecteren beide trainers ook het karakter van hun club.

Na de pauze komt NAC via de Franse spits Ambrose verdiend op gelijke hoogte. De zege ligt voor het grijpen, maar de ploeg uit Breda heeft niet het vermogen de wedstrijd af te maken. Zo eindigt de Brabantse Old Firm, een tikkeltje onbevredigend, in 1-1.

Pas na het laatste fluitsignaal volgt, letterlijk, het vuurwerk, als vanuit het vak met Willem II-supporters brandende fakkels richting NAC-spelers worden gemikt. Opeens slaat de vlam in de pan, spelers willen elkaar te lijf gaan. Op de tribune schudt Jan van den Dries zijn hoofd. Hij vindt het maar niks allemaal. 'Het spel niet, de uitslag niet en dit vuurwerk ook niet. Dit kan ons duur komen te staan.'

In de mixed zone haalt Pablo Marí van NAC zijn schouders op als het opstootje ter sprake komt. 'Ik weet niet wat er precies aan de hand was.' Het maakt hem ook niet uit, zegt hij. 'Dit hoort gewoon bij een derby.'

Niet veel later stapt de Spanjaard in de bus die de spelers van NAC via de snelweg A58 weer veilig terugbrengt naar Breda, een kilometer of 30 naar het westen. Als hij ter hoogte van Gilze-Rijen door de geblindeerde ramen naar buiten kijkt, ziet hij het veelbesproken viaduct. De ene kant is geelzwart, de andere kant rood-wit blauw. Een keurig gelijkspel, net als in de echte wedstrijd.

Rivaliteit

Willem II en NAC vochten vrijdag in Tilburg hun zoveelste onderlinge treffen uit. Het Willem II-publiek is doorgaans rustig. Er is ruimte voor sportiviteit, maar na het laatste fluitsignaal gaan de spelers elkaar te lijf. Eerder bestreden de supporters elkaar met verf op een viaduct tussen Breda en Tilburg.