Direct naar artikelinhoud
Die ene patiëntNeuroloog Joukje van der Naalt

‘Zij vertelde weinig, hij domineerde de gesprekken en was overdreven aardig’

Medische experts over de patiënt die hun kijk op het vak veranderde. Deze week: neuroloog Joukje van der Naalt.

‘Zij vertelde weinig, hij domineerde de gesprekken en was overdreven aardig’
Beeld Olivier Heiligers

‘Ze was van de trap gevallen en heel ongelukkig terecht gekomen, ze had een hoge dwarslaesie opgelopen, vanaf haar schouders was ze verlamd geraakt. Wekenlang lag ze op onze afdeling, totaal afhankelijk, ze moest bij alles worden geholpen. Haar man was er iedere dag, hij zat naast haar bed, hielp haar met eten en drinken, bleef soms zelfs slapen en nam thuis ook nog eens de zorg van hun jonge kinderen op zich. We vonden hem allemaal zo moedig, zo liefdevol en betrokken.

‘Aanvankelijk waren we vooral gericht op de medische behandeling, we moesten bekijken hoe groot de schade was in haar lichaam, of we haar situatie stabiel konden houden en wat we nog voor haar konden doen. Pas in de loop van de tijd begon me het gedrag van haar man op te vallen, hij gaf me een wat ongemakkelijk gevoel . Zij vertelde weinig, hij domineerde de gesprekken. Hij was overdreven aardig, stelde nooit vragen, ook niet over de toekomst en hoe het nou verder moest.

‘Ze kon niet terug naar huis, er kwam een revalidatiecentrum in beeld maar ook in het overleg daarover had hij de leiding. Ik dacht: misschien is zij niet zo’n prater, of misschien houdt ze hoop op herstel en wil ze liever nergens op vooruit lopen. We boden een gesprek aan met de maatschappelijk werker maar haar man zei dat ze daar geen behoefte aan hadden.

Joukje van der NaaltBeeld Antoinette Borchert

‘Ik was nog in opleiding, had nog maar weinig ervaring, en ik zag de rode vlag niet. In mijn naïviteit dacht ik: wat mooi dat hij er altijd is. Met de grote drukte op de afdeling kwam het ook goed uit dat hij een helpende hand bood. De lichte irritatie die hij bij me opwekte, duwde ik weg, dat lag vast aan mij. En wat zou ik overhoop halen als ik mijn gevoel zou uitspreken en er niets aan de hand zou zijn?

‘En toen, maanden later, sprak ik de revalidatie-arts die me vertelde welk drama deze vrouw verborgen had gehouden. Ze was niet gevallen maar geduwd door haar man die haar al jarenlang mishandelde. Daarna had hij haar in het ziekenhuis bedreigd: als ze er iets over zou loslaten, zou hij ervoor zorgen dat ze haar kinderen nooit meer zag. Ze had gezwegen, totdat ze had gehoord dat hij een van de kinderen had mishandeld. Toen besefte ze dat zij nu ook gevaar liepen. En had ze de waarheid onthuld.

‘Ik voelde me zo schuldig. Dit was onder onze ogen gebeurd, hij had haar verzorgd en ondertussen bedreigd en gedwongen om haar mond te houden. Ze had blauwe plekken, dat hadden we wel gezien, maar ze was van de trap gevallen dus dat vonden we niet alarmerend. In het ziekenhuis had hij meer macht over haar dan ooit tevoren, ze kon zich daar ook letterlijk niet meer verweren. Het kan niet anders of ze heeft zich afschuwelijk gevoeld. En wat moet het voor de kinderen beangstigend zijn geweest. Moeder weg en vader, die haar had mishandeld, moest nu voor hen zorgen.

‘Als mensen hulp afhouden of ze lijken het samen goed te doen, dan heb je alleen je intuïtie over. En op die intuïtie had ik moeten afgaan. Ik had mijn gevoel met collega’s moeten delen, misschien hadden we samen hulp kunnen inschakelen, of hadden we bij haar langs kunnen gaan, op een moment dat haar man even weg was. Dan hadden we haar kunnen zeggen dat ze angstig en onverschillig op ons overkwam en dat we ons zorgen maakten.

‘Hoe het haar en de kinderen verder is vergaan, weet ik niet. En nu, zoveel jaar later, zit ze nog altijd in mijn hoofd. Had ik me maar uitgesproken, dan hadden we haar in ieder geval het idee kunnen geven dat we er voor haar wilden zijn. Nu heeft ze zich onveilig gevoeld juist op de plek waar ze veilig had moeten zijn en dat raakt me nog altijd.’

Eerdere afleveringen van deze rubriek zijn gebundeld in Die ene patiënt (Ambo Anthos, € 16,99).