Commentaar: Porosjenko-buikpijn

In het onlangs in het Nederlands vertaalde boek Ze kwam uit Marioepol van Natascha Wodin krijgt de schrijfster bezoek van een Oekraïense vriendin, Olga. Ze heeft een lekkernij meegebracht uit de hoofdstad Kiev: een ‘onovertroffen delicatesse’. Het gebak bestaat uit meringue, hazelnoot en botercrème. Bijnaam: de Porosjenko-taart. Beide dames eten er te veel van en krijgen daarna dan ook ‘Porosjenko-buikpijn’.

Het is in een notendop wat er zondag in ­Oekraïne gebeurde. Bij de tweede ronde van de presidentsverkiezingen had men de keuze uit Petro Porosjenko en ­Volodymyr Zelensky. Die waren overgebleven uit de bonte verzameling van 39 kandidaten die zich begin deze maand bij de eerste ronde hadden gemeld.

Geen van tweeën is de ideale man om Oekraïne te leiden. Porosjenko (53), het zittend staatshoofd, is een snoepwarenfabrikant die kwam bovendrijven nadat de neocommunistische president Viktor Janoekovitsj in 2014 het hazenpad moest kiezen, na drie gewelddadige maanden van volksprotest en staats­repressie. Porosjenko zette een westerse koers in, maar had nooit veel gezag. Hij stond niet boven de partijen en kwam niet los van zijn zakenachtergrond. Iedereen wist dat hij geen eind kon maken aan de corruptie. De president behoort zelf tot de klasse der oligarchen waarvan de consument buikpijn heeft.

Bovendien bestuurde hij een land in chaos: de Krim is geannexeerd door Rusland en het oosten van Oekraïne is al vijf jaar verwikkeld in een oorlog die gaande wordt gehouden door het Kremlin, met inmiddels bijna 13.000 doden als gevolg. De economie is wankel: te veel defensiebudget, inflatie, aarzelende investeerders.

Porosjenko werd verpletterend verslagen door tv-­komiek Zelensky, die anticorruptie tot speerpunt van zijn campagne had gemaakt. Hij maakt geen deel uit van een heersende klasse en zijn beloften zijn trouwhartig: ‘Ik zal jullie nooit teleurstellen’, zei hij, nadat 73 procent van de Oekraïners op hem had gestemd.

Zo’n uitspraak accentueert de politieke onervarenheid van de nieuwe 41-jarige president. Zonder eigen machtsbasis zal hij snel een speelbal worden van bestaande machtsstructuren: de zaken­elite, overheidsdiensten, het leger. Ook zijn campagne biedt weinig hoop. In de televisieserie waarmee hij bekend werd, is Zelensky een leraar die vanuit een onschuldige quizshow staatshoofd wordt. Maar in het echt uitte hij zich veel destructiever; in een wervingsspotje schoot hij machinegeweren leeg op corrupte tegenstanders.

Oekraïne heeft gekozen uit twee kwaden; misschien moet het Westen de jonge president bij de hand ­nemen en hem de juiste mores leren.