Wanneer alle albumcycli samenvallen: pop girl spring komt op zijn einde

Vrouwen domineren de popmuziek

De muzikale lente viel vroeg dit jaar. Op 8 maart bracht Ariana Grande Eternal Sunshine uit, haar zevende album. Drie weken later was het aan Beyoncé en Cowboy Carter, haar lang aangekondigde countryplaat. De essays over de zwarte roots van het genre lagen nog niet bij het oud papier, toen Taylor Swift de popculturele conversatie alweer richting The Tortured Poets Department stuwde. Twee weken later: Radical Optimism van Dua Lipa. Nóg eens twee weken later: Hit Me Hard and Soft van Billie Eilish. Dat zijn vijf van de grootste popsterren ter wereld die op dik twee maanden tijd een album releasen. Zés, als je Shakira er ook bijtelt, die tussendoor Las Mujeres Ya No Lloran uitbracht, met daarop haar veelbesproken disstrack richting Gerard Piqué.

Het was zo opmerkelijk dat het internet er al een term op plakte: Pop Girl Spring. Nochtans: een echte verklaring lijkt er niet te zijn. Dit slag grote releases, gekoppeld aan wereldwijde monstertournees, wordt lang op voorhand vastgelegd. Het lijkt er op dat de albumcycli, zoals dat vandaag heet, van een boel popsterren zijn samengevallen deze lente. Toevallig.

Is wel zo: er zijn opvallend veel grote vrouwelijke popartiesten de jongste jaren, wat de kans op iets als Pop Girl Spring danig heeft vergroot. De voorbije maanden onderstrepen dan ook een trend die al langer speelt. In Groot-Brittanië stond in 2023 31 van de 52 weken een vrouw op één in de Top 40, het hoogste aantal sinds de start van de hitlijst in 1952. De meest lucratieve muziektournees van vorig jaar waren die van Beyoncé en Taylor Swift. En afgelopen februari nog gingen de belangrijkste Grammy's naar Taylor Swift, Miley Cyrus en Billie Eilish. De muziekwereld wordt gedomineerd door vrouwen. In cijfers, in prijzen, in aandacht en nu ook in albumreleases.

De grote popsterren willen albums maken

Valt ook op: heel veel onontkoombare singles, toch hét traditionele format van de popmuziek, heeft die Pop Girl Spring tot hiertoe niet opgeleverd. Dat lijkt ook niet de bedoeling. Hit Me Hard and Soft van Billie Eilish verscheen gisteren zonder dat er een single aan vooraf ging – iets wat Taylor Swift haar een maand eerder al voordeed. “Ik hou niet van singles”, vertelde Eilish aan Rolling Stone. “Ik hou er niet van als dingen uit hun context worden gehaald. Dit album is een familie: ik wil niet dat er een kind alleen moet staan.”

Billie Eilish wou dit keer een “album-ass album” afleveren. En ze was niet de enige met die ambitie. Ariana Grande maakte met Eternal Sunshine een conceptueel “echtscheidingsalbum dat door alle stadia van verdriet gaat”, aldus Rolling Stone. Taylor Swift leverde een uit de kluiten gewassen dubbelalbum af van 65 minuten dat mogelijk nog altijd niemand integraal heeft geluisterd. Beyoncé wou met Cowboy Carter niets minder dan een maatschappelijk statement maken in albumvorm. Singles leken bijzaak. Elke popster mikte deze lente op persoonlijke, conceptuele en artistieke albums.

Het zegt iets over hoe er vandaag naar pop gekeken worden: met dezelfde sérieux die pakweg twintig jaar geleden de alternatieve scene te beurt viel. Een nieuwe plaat van Beyoncé is voor Pitchfork een event zoals een nieuw Arcade Fire-album dat ooit was. Dua Lipa krijgt vragen over haar producers – Tame Impala’s Kevin Parker en Danny L Harle – zoals alternatieve rockbands die krijgen. Taylor Swifts songs werden uitgeplozen en geanalyseerd met dezelfde maniakale obsessie die Bob Dylan de voorbije vijftig jaar overkwam. Popmuziek is ernstige materie geworden.

Alles is een era

Die remonte van het album als kunstvorm lijkt op het eerste zicht wat vreemd in een tijdperk waarin muziek vooral in nummers op Spotify – of in dertig seconden op TikTok – geconsumeerd wordt. Maar het past in een andere tendens waar niet meer naast te kijken valt: de era is in de pop de maat der dingen geworden.

Ariana Grande zit in haar ‘herboren era’, Beyoncé is haar ‘cowboy era’ ingegaan, Dua Lipa’s plaat begint met de song ‘End of an Era’ en Billie Eilish heeft het in interviews over hoe ze met het nieuwe album terugkeert naar “de era van haar debuutplaat”. Het is een term die overgewaaid komt uit de online fancultuur en gemeengoed werd sinds Taylor Swift er haar vorige tour naar noemde. Popsterren denken vandaag in era’s, met een eigen persoonlijk verhaal, een eigen moodboard aan invloeden, een eigen sound, een eigen look en een eigen tour. Het verloren gewaande album blijkt daar wonderwel in te passen als artistiek statement en als vertrekpunt van een nieuwe cyclus.

Evenveel als op de muziek, werden de albums van de voorbije maanden op het succes van de nieuwe era afgerekend. Zeker online. Radical Optimism van Dua Lipa werd eerder lauw onthaald, deels omdat het bleekjes afstak tegen de discopracht van haar Future Nostalgia-era, het tijdperk dat van haar een superster maakte. JoJo Siwa, een voormalige Nickelodeon-ster, groeide vorige maand tot de risee van het internet uit nadat haar poging tot een ‘bad girl era’ nogal stuntelig uitpakte. Hits maken is niet genoeg. Fans verwachten een nieuwe identiteit bij elk nieuw album.

Of toch bij vrouwelijke popsterren. Want dat valt ook op: mannelijke popsterren als Drake, Post Malone of The Weeknd doen niet aan era's. “Ik heb het gevoel dat er bepaalde standaarden bestaan voor vrouwen die er voor mannen niet zijn”, zei Ariana Grande daarover. “Soms heb ik iets van: ik wil ook gewoon nummers kunnen uitbrengen zonder gedoe zoals die jongens dat kunnen.”

Popmuziek luisteren is huiswerk geworden

Pop is niet meer enkel voor artiesten hard werk. Wie de voorbije weken mee wou zijn, heeft zich moeten inlezen. Alleen al om alle verwijzingen, eastereggs en betekenislagen in Taylor Swifts The Tortured Poets Department ten volle te begrijpen, was een doctoraat aan voorkennis nodig. Ariana Grandes Eternal Sunshine was onlosmakelijk verbonden met het tabloidverhaal dat het voorbije jaar rond haar hing – haar echtscheiding, haar relatie met Ethan Slater en de ‘homewrecker’-beschuldigingen van diens ex. (“Why do you care whose dick I ride? Why?”, zingt ze in ‘Yes, And?’, haar versie van een et alors?) Om Beyoncé’s cover van ‘Jolene’ te snappen, moet u iets weten over wie ‘Becky with the good hair’ is en hoe de reclamation van de country door zwarte stemmen in elkaar zit.

Meer dan ooit ook lijken artiesten hun persoonlijke verhalen in hun plaat te trekken – met een amusante boom aan songs over ex-lieven, van Shakira over Ariana Grande tot Taylor Swift, als neveneffect. “Wanneer dit album uitkomt, zullen roddelblogs de lyrics uitpluizen op zoek naar de mannen aan wie ze de song kunnen toeschrijven, alsof de inspiratie voor muziek zo simpel is als een vaderschapstest”, schreef Swift in 2017 bij de release van Reputation. Zeven jaar later lijkt ze die strijd te hebben opgegeven. Meer zelfs: ze heeft het als wapen gebruikt. The Tortured Poets Department nodigde de luisteraar bijna uit om te decoderen welke nummers over Matt Healy gingen, de zanger van The 1975 met wie ze even een veelbesproken relatie had, en welke over Joe Alwyn, met wie ze daarvoor zes jaar samen was geweest.

Dat past in een veranderende communicatiestrategie, meer op maat van sociale media dan van muziekjournalistiek. Taylor Swift gaf geen enkel interview over The Tortured Poets Department, maar dat verhinderde haar niet om de drukst besproken plaat van het jaar te hebben afgeleverd. Maar het zegt ook iets over hoe de muziekindustrie is gaan mikken op superfans: het slag fans dat over alle biografische informatie beschikt, een album dagenlang op repeat zet op Spotify en straks 300 euro betaalt voor een concertticket. Met één nadeel: voor gewone fans voelden de voorbije maanden soms net iets te veel als huiswerk.

Het was wel allemaal héél ernstig

Taylor Swift trok de meeste aandacht naar zich toe. Billie Eilish werd, afgaande op de eerste reviews, het best onthaald bij de recensenten. Beyoncé bracht de meest relevante en artistieke plaat uit. Ariana Grande had, ietwat verrassend misschien, de meest gestreamde hit (‘We Can’t Be Friends’, een nummer dat komisch hard op Robyns ‘Dancing On My Own’ lijkt). Het is verleidelijk om op zoek te gaan naar wie er als Main Pop Girl uit de lente komt, om nog eens een term uit de online fancultuur te lenen, maar het wordt al snel nogal arbitrair.

Al was er wel één duidelijke verliezer: de pure fun. Het is maar een bijgedachte na een ongemeen boeiend hoogseizoen voor de pop, maar te midden van zoveel belangrijke platen, zwaarwichtige thema's, beredeneerde era's en ernstige analyses lijkt het pretentieloze plezier van een goede bop wat verloren te zijn gegaan, toch de grote kracht van het genre.

Hét geluid van deze Pop Girl Spring kwam dan ook niet van een album. Tussen de releases van Beyoncé en Taylor Swift, bracht Sabrina Carpenter ‘Espresso’ uit, een single die zich wereldwijd naar de top van de hitlijsten aan het werken is, alles heeft om een zomerhit te worden en geen essay van 1.000 woorden behoeft om te begrijpen. Het heeft iets van een lichtvoetige Angèle. Dansbaar deuntje. Aanstekelijk refrein. Gaat over een jongen die zo verliefd is op haar dat hij ’s nachts niet kan slapen. Zoals van espresso. Zij is zijn espresso.

Espresso is perfect.