Koen Kennis: "Ik fiets al mijn hele leven in Antwerpen en vind het hier relatief veilig"

"Die anderen moeten maar wachten." De woordvoerster wil het gesprek beleefd afronden, maar daar heeft de schepen geen oren naar.

Koen Kennis stuitert als een komiek door zijn ruime kabinet om de karikatuur kracht bij te zetten van wat hij het 'groene anti-autobeleid' noemt. "Wilde mee oewen oto in 't stad komme woene? Da zal niet gaun. Edde zonder oto gien waark niemier? Spaajtig he."

Voor de buitenwereld lijkt hij de stille kracht achter boezemvriend Bart De Wever. In werkelijkheid moet hij qua Antwerpse branie niet onderdoen voor zijn burgemeester. "Stel al uw vragen maar. Ik ben in vorm."

Vragen genoeg. Over de nauwe banden tussen de Antwerpse N-VA-top en bevriende projectontwikkelaars. Over de 39 bestuursmandaten die Kennis zelf weet te cumuleren. Maar eerst toch maar over de kwestie waar hij als schepen voor bevoegd is en die plots, na een opeenvolging van dodelijke fietsongevallen, vooraan op veel Antwerpse tongen ligt: verkeersveiligheid.

Vindt de schepen Antwerpen zelf een veilige stad om in te fietsen?

"Ik ben een verwoed fietser. Elke zondag doe ik mijn toertje. Ik fiets hier al mijn hele leven en vind het hier relatief veilig. Niet zo lang geleden zag ik in Brussel hoe ze 'fietspaden' aan het schilderen waren op de rijbaan. Mocht ik dat ooit durven in Antwerpen, zou het kot te klein zijn. Terecht: een halve meter tussen twee stippellijnen, dat is geen fietspad.

"In het begin van de regeerperiode hebben we beloofd honderd onveilige of oncomfortabele probleempunten weg te werken. Vandaag hebben we er daar 97 van aangepakt."

Toch zijn er in Antwerpen in een maand tijd drie fietsdoden gevallen.

"Het waren er zelfs vier. Eén overlijden is niet gemeld door de media: een ongeval met twee fietsers die in elkaar haakten en van wie er één ongelukkig viel. Opmerkelijk: de auto moeten we diaboliseren, maar dit soort ongevallen melden we niet. Terwijl het natuurlijk even dramatisch is.

"Die gesprekken met de ouders van de slachtoffers hebben er wel ingehakt. We hebben alle cijfers nog eens op een rij gezet. Uit de tellingen van de politie blijkt dat het aantal fietsers in de stad verdubbeld is sinds 2013. Met een heel spectaculaire stijging het afgelopen jaar. Dat heeft alles te maken met ons beleid om mensen aan te sporen om de fiets te nemen."

Is Antwerpen het slachtoffer van zijn eigen succes door uw beleid?

"De vaststelling is dat er meer fietsers zijn en dat verhoogt de risico's. De spectaculaire stijging dit jaar heeft ons verrast, wat maakt dat we nu versneld gaan inzetten op een aantal plannen die we al langer hebben. We proberen de verschillende verkeersstromen zoveel mogelijk van elkaar te scheiden. Ook met een groen vierkant (waarbij alle voetgangers en fietsers tegelijk groen licht krijgen, BE/JVH) beginnen we te experimenteren, ook al laat de wegcode dat niet toe. Weet wel: je moet daar voorzichtig mee zijn. Soms wordt de wachttijd zo lang dat mensen door het rood licht beginnen over te steken. Dan creëer je pas oncontroleerbare manoeuvres."

Mobiliteitsexperts vinden uw plannen best oké, maar ze noemen het een gemiste kans dat tegelijk het autoverkeer niet wordt ontmoedigd.

(windt zich op) "Daar gaan we weer. Eigenlijk zeggen ze: 'Voer een anti-autobeleid. Pest de auto weg.' Ik heb nieuws voor u: ik ga niemand pesten. Het Antwerpse model is slim en vrij. Ik ga niet beslissen hoe iemand naar de stad komt. Wat wij doen is het aanbod zo breed mogelijk maken. De introductie van de Velo-fiets is de enige goede mobiliteitsmaatregel van het vorige bestuur. De enige! Maar nu wel staan roepen."

Als fietsgebruik boomt en u autogebruik niet ontraadt, dan zullen de risico's blijven toenemen.

"Je kunt niet alles doen zonder de auto. Tegen de bejaarde mevrouw die niet goed te been is maar toch wil gaan kaarten, zegt Wouter Van Besien (Groen/Samen): 'Stap die kilometer maar met uw looprekske.' Een jonge mens zal ik ook aanraden om de fiets te nemen of te voet te gaan. En dat lukt ook. Alle inwoners binnen de Ring zeggen me: 'Ik neem geen auto meer voor verplaatsingen in de stad.'

"De mensen van buiten de Ring, die zullen we ook wel verleiden door alternatieven voor de eigen wagen aan te bieden. We zijn nu aan het bekijken hoe je een routeplanner maakt die rekening houdt met alle vervoersmogelijkheden. Er zullen altijd nog mensen tot in het centrum rijden. Die leiden we naar de parkings. Verplichten behoort tot het verleden. Dat zijn de oplossingen van de vorige eeuw. Antwerpen wordt een stad van deze eeuw."

Nochtans menen velen dat juist Antwerpen in het verleden blijft steken, terwijl Parijs, Amsterdam, Kopenhagen, Bordeaux, Sevilla, Barcelona herleven door autoluwte.

(nadrukkelijk) "Ga kijken in Barcelona hoeveel auto’s er nog rondrijden! Amsterdam en Kopenhagen zijn het walhalla niet. Daar rijdt evengoed nog een pak auto's rond. En een pak fietsen. Antwerpen is niet anders.

"Wil ik de auto helemaal weg? Nee. Ik heb er geen probleem mee dat iemand die in het centrum woont, met zijn auto nog tot aan zijn deur raakt. De auto is niet de baas in Antwerpen. Kijk naar de feiten, alsjeblief. The facts. F-a-c-t-s."

Een van uw eerste beleidsdaden was om een gepland fietspad op een drukke invalsweg te schrappen.

"Exact. De Generaal Lemanstraat ligt in het verlengde van de afrit van de E19 en is dus geen invalsweg voor fietsers. Daar moet je fietsers niet naartoe halen. De fietsers komen langs andere invalswegen, die daar veel meer voor geschikt zijn, de stad binnen. Ik leg fietspaden aan daar waar ze nodig zijn.

"Wat wij doen op het vlak van mobiliteit is ongezien. Om de kritiek van de mobiliteitsexperts moet ik lachen. Zijn dat experts of opposanten?"

Waarom opent u nog nieuwe parkings in het stadscentrum? Zoals onder de Handelsbeurs, vlak bij de Meir?

"Als je een nieuwe functie creëert die nieuw verkeer aantrekt, dan vragen we dat je daarbij parking voorziet, zoals vastgelegd in de bouwcode. Anders ontwikkel je nieuwe woningen of hotels zonder je wat aan te trekken van eventuele parkeerproblemen. Terwijl het publieke domein al vol staat. Daar wil iedereen, ook ik, net minder auto's. Dus moeten projectontwikkelaars parkings voorzien. Onder, boven of tussen hun project: maakt me niet uit.

"Als je als jonge starter een appartementje in de stad hebt, dan heb je misschien geen auto nodig. De dag dat je een job krijgt – bij De Morgen, in het verre Kobbegem (grijnst) – verandert dat. Moet je dan je auto buiten de stad laten staan? Weet je wat mensen dan doen? Dan gaan ze wonen waar ze hun auto moeten achterlaten. Ik wil die actieve mensen in de stad zelf houden. Dus heb je parkeerplaatsen nodig. Zelfs als we straks allemaal zelfrijdende voertuigen hebben. We gaan die toch niet de hele dag rondjes laten rijden?"

Tegelijk geeft u zo het signaal dat het in Antwerpen oké is om met de auto tot aan de deur te rijden.

"Ik woon zelf binnen de Ring. Zowel ik als mijn vrouw hebben een auto. Ik zou kunnen zeggen: ik verhuis naar Schilde of naar Kontich, naar een huis met een oprit. Hier kan ik nooit voor mijn deur parkeren, daar zonder probleem. Maar ik heb twee dochters: een van achttien en een van twintig. Als ik in Kontich woonde, had ik al minstens één extra auto. Nu woon ik hier en mijn dochters doen alles met de fiets. In het weekend beweegt mijn auto niet.

"Stadsvlucht zorgt ook voor extra verkeerslast, want al die mensen die nu in Kontich gaan wonen, willen in het weekend wel naar 't stad komen."

U zou inwoners van Kontich stadstol kunnen vragen als ze met de wagen de stad in willen.

"Bent u nu helemaal gek geworden? Dat is de snelste weg naar de ondergang voor Antwerpen."

N-VA wordt vaak aanzien als de partij met een fetisj voor de auto, die wil dat de Brasschatenaar met zijn auto tot op de Groenplaats rijdt om zijn inkopen te komen doen?

"Ik ga onze stad toch niet doodmaken, hé!" 

Nee, maar moeten die Brasschatenaren met de auto tot op de Groenplaats kunnen rijden?

"Ik wil de oudere man die slecht te been is en in Brasschaat woont niet zeggen dat hij thuis moet blijven zitten. Mensen uit Brasschaat zétten hun wagen al vaak op de park-and-ride om naar het centrum te komen, zoals minister Jambon onlangs. Mooi, maar ik ga dat toch niet verplichten? Ik ga de mensen op de autostrade toch niet gaan tegenhouden, enkel omdat ze uit Brasschaat komen en met een dikke bak rijden?"

Iets anders. Heeft projectontwikkelaar Land Invest een bevoorrechte relatie met het stadsbestuur?

"Neen."

Ondernemer Eric Van der Paal onderhoudt een vriendschapsband met meerdere N-VA-politici. Hij haalt de lucratieve deals binnen.

"Ik ken Eric Van der Paal erg goed, sinds een jaar of tien. Net als hij kom ik uit een Vlaams-nationalistisch nest. Mijn grootvader was de eerste VU-schepen ooit in Antwerpen. Erics vader, Rudi, was een van de stichtende leden van de Volksunie. Onze families kennen elkaar dus al lang: de kiescampagnes werden bij mijn moeder thuis aan tafel gemaakt. Is onze relatie vriendschappelijk? Zeer zeker. Haalt hij daar enig voordeel uit? Hoegenaamd niet."

Wel stom dan om u met een groot deel van het schepencollege te laten trakteren door die vriend in een chic restaurant.

"Enfin zeg, we zijn naar een kleine receptie geweest voor een verjaardag. We konden een glas wijn krijgen met een hapje waarmee je een holle tand kunt vullen. Moet Eric dan in het vervolg zijn feestjes organiseren in de frituur om de hoek?"

Het gaat erom dat ondernemers enkel politici van de meerderheid uitnodigen. Bij hen zitten de vergunningen.

"Ik was daar niet in mijn hoedanigheid van schepen. Ik was daar ten persoonlijken titel, als vriend van de jarige. Eric weet dat hij bij mij niet moet zijn voor een vriendendienst, hij vraagt daar ook niet om."

U staat daar plots wel naast van fraude beschuldigde Luikse PS-politici. Comfortabel is dat toch niet voor een stamboek-N-VA'er?

"Ik heb de uitnodigingen niet verstuurd, en ik heb niet op voorhand gevraagd wie er nog ging komen. (zucht) U moet zich daar niet te veel bij voorstellen. Bart (De Wever, BE/JVH) en ik hebben daar amper met andere mensen gepraat, omdat we het te druk hadden.”

Land Invest verwerft twee belangrijke sites. Het krijgt de toelating om die winstgevender te exploiteren dan was voorzien. De ondernemer achter Land Invest is een persoonlijke vriend van de voltallige Antwerpse N-VA-top. Dan is het toch niet gek dat er vragen worden gesteld?

"Bon. Wil u dan liever politici die met niemand een band of verleden hebben? Elke politicus komt uit de samenleving. U wil robots aan de macht. Ik niet. Elke mens komt van ergens, ik ook. En toevallig kom ik van een gelijkaardige plek als Eric Van der Paal. Wat is het probleem?"

Het probleem is dat dit stadsbestuur bewust de regels voor transparant stedenbouwbeleid overboord heeft gegooid. De stadsbouwmeester is ontslagen, de dienst stadsplanning is afgeschaft…

"Er is toch een nieuwe stadsbouwmeester, een eengemaakte dienst ruimtelijke planning, een dienst voor vergunningen...?"

De nieuwe stadsbouwmeester heeft een veel kleinere staf gekregen.

"Ja, hallo? Zullen we eens samen door de stadsadministratie lopen en stilstaan bij elke dienst die mensen heeft moeten inleveren? Wij hebben een stad aangetroffen die dringend moest besparen. Niemand is ontsnapt aan die sanering."

Van het nieuwe Land Invest-project zeggen omwonenden zelf dat mensen er als kippen in een hok zullen gestapeld zitten. Het stadsbestuur noemt het een prachtig project. Dat is toch projectontwikkelaarspraat?

"We moeten wel een beetje consequent blijven. Dezelfde experts die roepen om verdichting en compacter wonen in hogere gebouwen, zoals onze vroegere stadsbouwmeester (Kristiaan Borret, ontslagen in 2014, BE/JVH), slaan nu alarm omdat er een woontoren bijkomt.

"Als we de slachthuissite gewoon laten liggen, creëren we een gigantische stadskanker. Natuurlijk is de stad blij dat er zich een alternatief aandient. Er is een masterplan opgesteld door specialisten. Dan kan toch niemand verbaasd zijn dat we effectief in de hoogte gaan bouwen? In vergelijking met andere grote steden valt de hoogte van onze torens reuze mee."

U hebt het voorbije jaar ook zelf onder vuur gelegen omwille van uw vele mandaten.

"Ik werk graag hard. We hebben ook al wat resultaten bereikt. Maar ik maak me geen illusies: het grote publiek, zeker buiten Antwerpen, zal zeggen: 'Koen Kennis, mandatenkampioen.' Ik heb inderdaad veel mandaten, maar ze zijn allemaal perfect te verantwoorden. Als schepen van Toerisme zit ik per definitie in een rist vzw'tjes die enkel dienen om het beleid uit te voeren. Idem voor mijn bevoegdheden Financiën en Mobiliteit."

U zetelt ook in een reeks intercommunales.

"Daar zijn er te veel van. Dan kun je zeggen: 'Niet cumuleren en overal andere mensen zetten', of iemand de verantwoordelijkheid geven om er iets aan te doen. Dat is de opdracht die de partij mij heeft gegeven. We zijn volop bezig met het fuseren van intercommunales en het schrappen van mandaten. Misschien is zes jaar te weinig om de puzzel volledig te leggen."

U cumuleert niet alleen, u verdient er ook een flinke boterham mee.

"Die beloning wordt wel steeds minder, als gevolg van mijn eigen saneringswerk. Als ik een graaier zou zijn, dan ben ik niet goed bezig. Vanaf aanslagjaar 2017 zal ik meer dan 10 procent minder gaan verdienen. Dat is dan maar zo. Op dat vlak ben ik erg ascetisch."

U had recht op een vergoeding van 30.000 euro die nog op de rekening van uw voorganger werd gestort. U had dat geld nooit gemist, zei u toen dat bekend werd.

"Dat was een onhandige uitspraak. Ik weet ook wel dat dat veel geld is. Ik bedoelde dat ik niet wist dat ik zou worden vergoed voor dat werk. Via de automatische aangifte heb ik er wel belastingen op betaald, maar ik heb nooit zelf nagekeken of die aangifte klopte met wat ik effectief had gekregen. Ik ben nu eenmaal niet het type dat voortdurend op zijn gsm zit te checken hoeveel geld er op de rekening staat."

N-VA heeft tot nu toe steeds nieuwe doelen veroverd: de stad, Vlaanderen, België. Nu moet er worden verdedigd. Kan de partij dat?

"Wie zegt dat wij niet nog kunnen winnen? Ik denk dat we nog kunnen stijgen. De stad van de toekomst staat in de steigers, wij willen die afwerken."

En dan maakt u een nieuw bestuursakkoord met de CD&V van Kris Peeters?

"Kris is welkom. In het schepencollege."

Hij wil burgemeester worden.

"Dat wordt lastiger."