Terug naar India na 10 jaar premier Modi, hoe is de grootste democratie ter wereld veranderd? "Er lijkt maar één kandidaat voor de verkiezingen"

"Het is veel te heet", puft de taxichauffeur terwijl hij onze bagage in de koffer hijst op de luchthaven van Delhi. 2024 is alweer goed op weg om alle hitterecords van de voorbije jaren te verbreken. Op weg naar de stad worden we minzaam aangekeken door premier Modi. Op gigantische affiches staat hij afgebeeld als devote hindoe, de handen gevouwen en met een saffraankleurig traditioneel hoofddeksel. Saffraan is de kleur van zijn hindoe-nationalistische partij, de BJP.

Het is een van de eerste dingen die opvalt, heel India kleurt dezer dagen fel oranje, tot en met de vlaggetjes in de wijk rond de Jama Mashid, de indrukwekkende moskee uit de 17e eeuw. Toen waren in India de islamitische Mogolheersers aan de macht, die ook de Taj Mahal lieten optrekken. Ik heb er afgesproken met Abu Sufiyan, een jonge ingenieur die rondleidingen organiseert in deze wijk. "Dit is geen 'moslimgetto' zoals het vaak wordt genoemd, maar een plek van grote culturele waarde", zegt hij. 

Sufiyan toont hoe in de zuilen van de moskee lotusmotieven zijn opgenomen, een belangrijk symbool in het boeddhisme en het hindoeïsme. "Al eeuwenlang beïnvloedt iedereen elkaar hier, de moskee staat hier schouder aan schouder met een Sikh-tempel, en daar tegenover ligt een Hindoetempel." Voor Abu Sufiyan staat de wijk waar hij opgroeide symbool voor India: "een seculair land waar iedereen zijn eigen godsdienst kan beleven zoals dat is opgenomen in de grondwet". 

Trots zijn op het islamitische erfgoed is niet meer evident in het India van Narendra Modi, waar 80 procent van de bevolking hindoe is. Keer op keer benadrukt hij dat India een hindoestaat is, en dat een goede Indiër dus een hindoe is.

Voor Abu Sufiyan is dat problematisch: "India is een land waar elke 100 kilometer een andere taal wordt gesproken, een land met honderden etnische groepen en bijna evenveel religies. Hoe kan je van zo'n land een 'hindoestaat' maken? Volgens mij is dat onmogelijk."

In New Delhi ga ik op zoek naar het huis van Pamela Philipose, een journaliste die ik voor het eerst bezocht in 2009. In de wijk waar ze woont, is een metamorfose aan de gang. Er is de afgelopen jaren een nieuwe bovengrondse metrolijn gebouwd en nieuwe appartementsblokken schieten overal uit de grond. India is aan een spectaculaire inhaalbeweging bezig op het vlak van infrastructuur en woningbouw, die doet denken aan het China van de vroege jaren 2000.

Pamela Philipose werkt momenteel als ombudsvrouw voor The Wire, een van de weinige overgebleven onafhankelijke mediakanalen. "De media staan onder druk in India", zegt ze. "Bijna alle grote omroepen en kranten zijn de afgelopen jaren overgenomen door conglomeraten die ook steun verlenen aan de BJP, de partij van premier Modi. Dat zie je dan ook aan de berichtgeving. The Wire houdt stand omdat we een moedige uitgever hebben die voorlopig niet zwicht voor de politieke druk."

Het gevolg is dat het lijkt of er maar één kandidaat is voor deze verkiezingen. "Premier Modi was vanaf het begin een meester in het communiceren, ook via sociale media, dus hij weet hoe belangrijk het is om de pers te controleren", zegt Pamela. "Hij noemt zichzelf Vishwaguru, de leraar van de wereld, iemand met een goddelijke status. Elke week opent hij live op televisie wel ergens een nieuwe hindoetempel en een groot deel van de bevolking aanbidt hem."

"Hij gebruikt bovendien de geschiedenis als wapen om de ene bevolkingsgroep op te zetten tegen de andere", gaat ze voort. "In naam van het hindoe-nationalisme herschrijft hij de schoolboeken: de Indiase moslims worden er - net als de Britten - benoemd als 'invallers' die de hindoecultuur vertrappeld hebben. Zelf omschrijft Narendra Modi zich als democraat, maar zijn politiek neigt naar het etnisch autoritarisme."

Hoe trots de Indiërs zijn op hun democratisch systeem blijkt nog maar eens op verkiezingsdag, meer dan 2.000 km naar het zuiden. Al vanaf 7 uur 's ochtends staan mensen in de drukkende hitte aan te schuiven bij het stemlokaal. "Mijn stem uitbrengen is mijn kleine bijdrage aan mijn land", zegt een man die al vroeg is opgedaagd, "en mijn recht als inwoner van de grootste democratie ter wereld".

Chennai is de grootste stad van Tamil Nadu, een deelstaat waar de BJP van premier Modi bij de vorige verkiezingen geen enkele zetel haalde. Toch hoor ik ook hier heel wat enthousiasme voor het beleid van Modi. "Premier Modi heeft India gemoderniseerd en hij heeft ons onze trots teruggegeven", zegt een man die komt stemmen met zijn moeder. "Hij heeft India omgevormd tot een wereldmacht en dat is belangrijk, in een tijd van geopolitieke spanningen."

Toch valt het me op dat mensen in vergelijking met vorige verkiezingen terughoudender zijn. Ik heb de indruk dat veel kiezers zichzelf censureren of zeggen wat ze denken te moeten zeggen. Een man komt na afloop terug om te vragen of ik zijn antwoord dat hij zonet gaf voor mijn microfoon en iPhonecamera wil wissen. Ik vroeg hem wat hij van het beleid van Modi vindt. "Ik steun zijn beleid absoluut niet", was zijn antwoord. "Te gevoelig", zegt hij nadien, "ik werk voor de overheid."

In de 10 jaar dat hij aan de macht is, heeft Modi niet alleen de pers naar zijn hand gezet, maar ook een deel van de oppositie. Verschillende politici van oppositiepartijen als de Congresspartij kregen de keuze: voor de rechter gedaagd worden voor fraude of corruptie, of overlopen naar de partij van Modi. Heel wat politici kozen eieren voor hun geld. Ook in de aanloop naar deze verkiezingen veranderden verschillende politici van partij.

Wie Goa hoort denkt wellicht aan palmbomen en witte stranden, Goa is immers een populaire toeristische bestemming. Het is ook de staat met het hoogste BBP per inwoner én een katholieke enclave. 4 eeuwen lang waren de Portugezen hier de baas, vanaf de 16e eeuw tot 1961. Dat is te zien aan de vele kerken en kapellen die het landschap domineren. Sinds Modi aan de macht is, staan ook de christenen hier onder druk.

Op zondag zitten de kerken allemaal stampvol, op veel plekken staan de mensen zelfs tot buiten, allemaal gekleed 'op hun zondags'. In Margao praat ik na de mis in de 17e-eeuwse Heilige Geestkerk met Percy 'Paciencia' Cardozo, een docent psychologie wiens naam verre Portugese roots verraadt. 

"De grootste verandering is de infrastructuur", zegt ze. "Langs de kust wordt een volledig nieuwe snelweg naar Mumbai aangelegd. Ook economisch zijn veel Indiërs - in Goa althans - erop vooruitgegaan, hoewel er heel wat werkloosheid is. Je kan veel kritiek hebben op Modi's beleid", vervolgt Percy, "maar het is niet dat we vroeger zo veel beter af waren. Nooit was de armoede en de corruptie groter dan onder de Congress-partij die hier decennialang aan de macht was".

Maar het hindoe-nationalistische beleid van Modi heeft ook gevolgen voor de christenen in India. Op verschillende plaatsen werden de voorbije jaren kerken in brand gestoken en christenen aangevallen. Vaak was dat het werk van de RSS, de paramilitaire stoottroepen van de BJP. "In Goa hebben we dat nog niet meegemaakt, ik voel me hier voorlopig niet bedreigd", zegt Percy. "Maar mijn man is daar pessimistischer over dan ik."

"Het katholicisme is hier onder dwang binnengebracht door de Portugezen", zegt ze, "en als Indiër behoort de hindoe-filosofie ook tot mijn roots. Het is normaal dat India dat in ere wil herstellen. Maar dat moet natuurlijk zonder geweld gebeuren". Percy is er zeker van dat Modi herkozen zal worden. "Maar", zegt ze, "ik ben ervan overtuigd dat onze democratie robuust genoeg is om te overleven."

Als ik aanklop bij het kleine kantoortje van Mukkamaar, een organisatie die meisjes uit de sloppenwijken fysiek en mentaal weerbaar wil maken, moet ik even wachten voor iemand me te woord kan staan. "Excuseer ons voor de vertraging", zegt stichter Ishita Sharma even later, "maar we zitten hier met een noodsituatie. Een van onze oud-leerlingen staat op het punt om uitgehuwelijkt te worden en we hebben de hele nacht onderhandeld met haar familie om dat te voorkomen. Het meisje is amper 16 jaar." 

Het zegt meteen iets over de situatie van vrouwen en meisjes in India. Kindhuwelijken zijn verboden, maar in sommige families worden meisjes nog altijd jong uitgehuwelijkt waardoor ze hun studies niet afmaken en vroeg kinderen krijgen. India scoort ook na 10 jaar Modi nog altijd bijzonder slecht op de Gender Equality Index, qua arbeidsdeelname en seksueel en ander geweld op vrouwen. 

Ishita Sharma is een actrice en danseres die de situatie van meisjes in India wil verbeteren. "Zelf maakte ik van heel dicht bij huiselijk geweld mee", zegt ze. "Meisjes in de sloppenwijken hebben daar nog veel meer mee te maken, ze zitten vast in een cyclus van armoede en geweld. Door hen op school lessen zelfverdediging te geven, leren ze opkomen voor zichzelf."

Terwijl India volop moderniseert, blijft de situatie van vrouwen precair. "Het is duidelijk geen prioriteit voor de regering, het patriarchaat levert veel mensen nog altijd voordelen op. Kijk maar naar de kieslijsten: de overgrote meerderheid van de kandidaten zijn nog altijd mannen. Dus moeten wij onze meisjes leren om op te komen voor hun dromen en hun vleugels uit te slaan."

Dat er het Indiase wegennet nog een upgrade kan gebruiken, wordt duidelijk als we naar Nashik rijden, zo'n 160 kilometer het binnenland in. Hoewel we om 6 uur 's ochtends in de auto zitten, zullen we pas 4,5 uur later arriveren. Nashik is het centrum van de druiventeelt in India en ik ga er Sahyadri Farms bezoeken, een boerencollectief dat zich gespecialiseerd heeft in de uitvoer van druiven, ook naar ons land.

Meer dan de helft van alle Indiërs leeft nog altijd op het platteland en heeft vaak moeite om rond te komen. Ook in India trokken de boeren de afgelopen maanden massaal de straat op. Ze protesteerden tegen plannen van de regering Modi om komaf te maken met vaste prijzen voor bepaalde teelten.

Maar de boeren van Sahyadri Farms waren daar niet bij. 14 jaar geleden hebben ze hun coöperatieve omgevormd naar een naamloze vennootschap. Met steun van de Belgische investeringsmaatschappij Incofin hebben ze een verpakkingslijn voor druiven gebouwd en een fabriek waar tomaten en fruit verwerkt worden voor binnenlands gebruik. 14 jaar geleden waren ze met 200, nu hebben zich al 20.000 kleine boeren aangesloten bij Sahyadri Farms. 

Een van die boeren is Sachin Kadam en zijn vrouw Rasika. "De enige manier om in een beter inkomen te voorzien is ons verenigen", zegt Sachin. "Door alleen te rekenen op de regering kom je nergens, of die nu geleid wordt door Modi of iemand anders. Sayhadri Farms werkt door de boeren voor de boeren. Niemand is hier superieur aan een ander." 

Door de knowhow die bij Sahyadri Farms aanwezig is zijn de boeren ook beter gewapend tegen de klimaatverandering. De organisatie leert hen duurzaam waterbeheer en introduceerde hittebestendige druivenrassen."India is een groot en complex land, maar misschien kan de overheid wel iets leren uit onze ervaring", besluit Sachin.

Ook voor Rasika is er de afgelopen jaren veel veranderd. "Mijn schoonmoeder stond elke ochtend vroeg op om koeienvlaaien te verzamelen voor het vuur. Wij hebben een modern huis met een fornuis. Daardoor heb ik tijd over om mijn man bij te staan in ons bedrijf. En onze oudste dochter studeert voor landbouwingenieur. Zij is de eerste generatie in onze familie die niet meer op het land zal staan."