Dame Merkel is geen Europese heldin, wel een uitmuntend politicus. Daarom zal ze herkozen worden
Koen Vidal is commentator bij De Morgen.
Hoewel haar wir schaffen das-uitspraak historische kwaliteiten had, zou het fout zijn om van Angela Merkel een heldin te maken. Zij is trouwens de eerste om zulke complimenten als 'grotesk' weg te wuiven.
En terecht. De Duitse bondskanselier die zondag hoogstwaarschijnlijk voor de vierde maal herkozen zal worden, is geen mythische figuur, maar wel een buitengewoon verstandige politica. Haar kunst is die van het haalbare. Handelen volgens idealen doet ze enkel als daaraan een rationale afweging voorafgaat die in de eerste plaats rekening houdt met de Duitse belangen.
Ook met de vluchtelingencrisis was dat zo. Duitsland verdient weliswaar respect dat het in 2015 twee miljoen vluchtelingen registreerde, onderdak verleende en integreerde. Dat was een reuzentaak.
Haar kunst is die van het haalbare. Handelen volgens idealen doet ze enkel als daaraan een rationale afweging voorafgaat die in de eerste plaats rekening houdt met de Duitse belangen.
Maar bijna gelijktijdig met haar wir schaffen das-boodschap begon Merkel te onderhandelen met de Turkse president Erdogan over een deal waardoor vluchtelingen/migranten in Turkije worden tegengehouden. Naarmate Erdogans democratische gedrag verslechterde, werd die deal almaar controversiëler. Maar Merkel duwde door: goed wetende dat de Duitse kiezer haar zou afstraffen indien ze de deur voor vluchtelingen onbeperkt zou laten openstaan.
Collateral damage
Hetzelfde met het Griekse besparingsplan. Merkel-romantici verklaren heel graag dat ze met haar standvastige houding de euro heeft gered. De realiteit is dat deze financiële operatie er vooral kwam ter wille van enkele Duitse en Franse banken die miljardenleningen in Griekenland hadden uitstaan. Collateral damage van deze politiek: miljoenen Grieken die in de kansarmoede belandden en geen euro meer over hadden om in de neerstortende economie te steken. Maar ook hier boog Merkel niet.
Merkel is Thatcher niet. Verre van. Ook medeleven, solidariteit en empathie maken deel uit van haar beslissingsmathematica
Niet dat zij genoegen schept in die harde beslissingen. Merkel is Thatcher niet. Verre van. Haar protestantse waarden en het feit dat zij als DDR-burger jarenlang niet in vrijheid leefde, zorgen ervoor dat ook medeleven, solidariteit en empathie deel uitmaken van haar beslissingsmathematica. Daarmee biedt ze haar kiezers trouwens de belangrijke garantie dat zij zich nooit zal verlagen tot rauw populisme en electoraal gepolariseer.
Paradoxale mix
Wellicht is het deze paradoxale mix van standvastigheid, machiavellisme, politieke moed, dikke huid en menselijke waarden die verklaren waarom Merkel op het einde van een bijzonder woelige ambtstermijn opnieuw verkozen zal worden. Dit alles maakt van haar allerminst een Europese heldin, wel een uitmuntend politicus.