Massamigratie: Europese uitdaging of langzame zelfmoord?
De migratiedruk van Afrika op Europa is vijf keer sterker dan die van Midden-Amerika op de Verenigde Staten. Volgens prognoses leven er in het jaar 2050 450 miljoen, meest oudere, mensen in vergrijsd Europa, terwijl er in Afrika 2,5 miljard overwegend jonge mensen leven. Dit dreigt als de plus- en minpool van een magneet op elkaar te reageren. Hou dat maar eens tegen met een Fort Europa, een Marshallplan voor Afrika of een Grensmuur dwars door de Middellandse Zee!
Volgens Stephen Smith, een Amerikaans Afrika-expert die in Frankrijk spraak maakt met zijn alleen nog in het Frans beschikbare boek La ruée vers l’Europe. La jeune Afrique en route pour le Vieux Continent (‘Stormloop op Europa. Jong Afrika onderweg naar het Oude Continent’), zal dit niet tegen te houden zijn. Massamigratie is een terugkerend demografisch fenomeen. Zoals eind 19de eeuw miljoenen Europeanen naar Amerika verhuisden, en in de laatste decennia miljoenen Mexicanen naar Amerika migreerden, zo zullen er de komende decennia miljoenen Afrikanen naar Europa komen.
Ontwikkelingshulp zal dit proces eerder versnellen dan voorkomen. Landen in Afrika overhalen tot geboortebeperking is het enige vertragingsmiddel dat hij kan bedenken. We zullen, zo wordt Smith geciteerd in de Duitse FAZ, miljoenen Afrikanen in Europa moeten integreren, met andere waarden, tradities en gebruiken. Dat zal de grote Europese uitdaging van de 21ste-eeuw worden.
Oef. Noem dat maar een uitdaging. Ik denk daarbij eerder aan de langzame zelfmoord van Europa. Door het verdwijnen van de Europese verzorgingsstaat en de westerse democratische rechtsstaat.
Er zijn mensen die laatdunkend doen over de migratiecrisis waarin Europa zich nu bevindt. Die al die paniek over migratie maar overdreven vinden. Ze wijzen dan fijntjes op statistieken die inderdaad laten zien dat het aantal binnenkomende migranten momenteel een fractie is van die in het jaar van de Vluchtelingencrisis 2015. Meer nog vinden ze onrust over migratie populistisch, xenofoob of inhumaan. Zie de reacties in de afgelopen zaterdagkrant van Collignon, de Betrouwbare Mannetjes of Henk de Vries, die in zijn lezersbrief schreef zich te schamen voor Nederland en Europa. ‘Mijn politici hebben besloten vluchtelingen te weren. Maar ik wil niet in een wit reservaat wonen, ik wil wereldburger zijn’.
Tja, ik kijk daar een slag anders naar. Amsterdam, de woonplaats van Henk de Vries, een wit reservaat? Meer dan 150 nationaliteiten en culturen en driekwart van de schoolkinderen heeft een migratie-achtergrond. Hoezo wit reservaat? Enige terughoudendheid bij migratie lijkt me geraden. Nu al is het Europees continent in rep en roer over de vluchtelingencrisis van 2015, laat staan wat de reacties zullen zijn op de grote Afrikaanse Exodus, zo die echt onafwendbaar is (waarvan ik nog niet overtuigd ben).
De migratiecrisis en de opmars van het nationaal-populisme gaan hand in hand en zijn hard bezig het politieke midden van Europa te vernietigen. Totaal onderschat is hoe samenlevingen op veranderingsschokken reageren. Dat de meest gastvrije, vluchtelingvriendelijke landen Zweden en Duitsland nu allebei geteisterd worden door de politieke backlash van de vluchtelingencrisis is een alarmerend gegeven.
In Zweden staan de ooit als neonazi-partij begonnen Zweden-Democraten momenteel op kop in de opiniepeilingen. Een nachtmerrie voor het eens zo harmonieus-multiculturele Zweden.
Duitsland wordt geplaagd door een conflict binnen de Duitse christen-democratie. De clash tussen CDU en CSU is niet alleen een nachtmerrie voor Duitsland, maar voor heel Europa. Duitsland gold als stabiliteitsanker in Europa, maar is nu zelf besmet geraakt door het populisme-virus, tot diep in het politieke midden. De Duitse christen-democratie van Adenauer, Kohl en Merkel was altijd de steunbeer van het Europees project, maar dreigt zich nu meer met zichzelf bezig te moeten houden dan met Europa.
Migratie is veel meer dan een economisch en demografisch verhaal. Een massale brain drain is slecht voor Afrika, want mensen vluchten weg van de corrupte regimes die ze zouden moeten bestrijden. Voor Europa staan op termijn het Europese model van verzorgingsstaat en democratische rechtsstaat op het spel. Alleen naïevelingen denken dat de global village op het naoorlogse Nederlandse paradijs zal lijken.