Restauratie tovert Begijnhofkerk om tot kleurrijkste van Mechelen, ook opknapbeurt voor 21 monumentale schilderijen

Buiten is de Begijnhofkerk in de Nonnenstraat na ruim dertig jaar sinds kort helemaal uit de steigers. Enkel het beeld van de Heilige Catharina ontbreekt nog in de voorgevel, maar dat keert binnenkort terug. In november 2017 ging de interieurrestauratie van start en ook die is al een eindje gevorderd. Vorig jaar werden in het gebouw nieuwe verwarmingskanalen gelegd. Die moeten ervoor zorgen dat de temperatuur niet te veel zakt en dat de vochtigheid niet te veel stijgt, want dat zijn boosdoeners voor kunstwerken.

19de-eeuws uitzicht

De restauratie van de zijbeuken is ondertussen afgerond. Zo krijg je meteen een idee van het eindresultaat: een bijzonder kleurrijke kerk door de zachte pasteltinten, wat de Sint-Alexius en Catharina tot de ‘vrouwelijkste kerk’ van Mechelen maakt.

(Lees verder onder de foto.)

“Het is de enige historische kerk waar we niet hebben teruggegrepen naar het uitzicht in de 17de eeuw. We hebben gekozen voor het behoud van de laat 19de-eeuwse toestand. Dankzij de reiniging en restauratie zal de kerk bij de opening een stuk frisser ogen en zullen de kleuren een pak mooier zijn”, zegt Sofie Stevens, architect bij de stedelijke dienst Monumentenzorg.

Waterinsijpeling

De schilderingen van het interieur verkeerden in slechte staat. Zo was de verf door de tand des tijds verpoederd. Daar hebben specialisten van Altri Tempi zich de voorbije maanden over gebogen. “Vooral aan de noordkant heeft het pleisterwerk veel schade opgelopen door waterinsijpeling. Die werd veroorzaakt door lekkende dakgoten en regenpijpen. Op die plaatsen hebben we het pleister moeten herstellen en opnieuw geschilderd. Onder andere op de bogen hebben we het vuil kunnen weggommen”, legt Evelyn De Schepper van Altri Tempi uit.

Takel gebouwd

Eind vorige maand heeft aannemer Monument-Vandekerckhove de stelling in de middenbeuk opgebouwd. Een volgende groot werk is de restauratie van 21 monumentale schilderijen uit de 17de eeuw. De meeste hangen ook in de kerk en worden naar beneden getakeld om ze daar op te knappen. Daartoe is er op de stelling speciaal een takel gebouwd.

(Lees verder onder de foto.)

Een indrukwekkende triptiek (Golgotha) van ruim zeven meter hoog in het hoogkoor is zo groot dat ze preventief blijft hangen. “Eens de middenbeuk opgeknapt is en dus stofvrij nemen we deze schilderijen onder handen”, zegt Freya Joukes van Altri Tempi. Ook een ander schilderij dat destijds op de muur werd geschilderd, wordt boven onder handen genomen.

Atelier ingericht

Voor zeventien andere schilderijen, de meeste uit het fries met voorstellingen van heiligen uit de middenbeuk, wordt in de kerk zelf een atelier ingericht door de zijbeuken stofdicht af te schermen. “De stad stelde een ontwerper (Architectenbureau Beeck-Hermans, red.) aan voor de opmaak van een beheersplan voor de Begijnhofkerk. Hierin wordt duidelijk omschreven welke objecten zo belangrijk zijn dat ze in de kerk moeten blijven. De schilderijen zijn daar een uitstekend voorbeeld van”, zegt Koen Anciaux (Vld-Groen-m+), schepen van Monumentenzorg.

(Lees verder onder de foto.)

Op die manier kunnen er ook twee werven tegelijk lopen. Enerzijds het herstellen van de gewelven, wanden en zuilen in de hoofdbeuk. Anderzijds zijn er zijbeuken waar alle schilderijen in restauratie gaan. De werken van onder meer Jan Cossiers, Theodoor Boeyermans, Theodoor van Loon, Jan Erasmus Quellinus, Gaspar de Craeyer en Jan Verhoeven verkeren ondanks de toestand van de kerk nog in goede staat.

Uiterlijk in het voorjaar van 2021 moet heel de interieurrestauratie afgerond zijn. Ze kost 2,2 miljoen euro. Daarvan is ruim 1,6 miljoen gesubsidieerd door de Vlaamse overheid, de rest financiert de stad. “Dit gebeurt allemaal door de meerjarige subsidieovereenkomst voor de restauratie van de historische kerken in de binnenstad. De Begijnhofkerk is daarvan het sluitstuk. Het einde is dus in zicht”, zegt schepen Anciaux nog.