“Je zult hiervoor betalen, stuk stront”: dit gebeurt er als minister Salvini zijn leger internettrollen op je afstuurt

Na twintigduizend bedreigingen suggereerde zijn moeder dat hij zijn baard moest afscheren en na veertigduizend bedreigingen schreef ze een brief aan de Italiaanse president. “Is het goed te praten dat de minister van Binnenlandse Zaken opzettelijk zo’n haatcampagne opzet?”, schreef ze. En: “Is het wettelijk aanvaardbaar dat de veiligheid van één burger in het geding komt vanwege de acties van een minister die eigenlijk voor de veiligheid van alle burgers moet zorgen?” Haar zoon, Raffaele Ariano, is het slachtoffer van haatcampagnes. “Het zijn geen fysieke knokploegen, zoals tijdens het fascisme van Mussolini, maar voor de rest lijkt het er angstaanjagend veel op.”

“Kijk”, zegt de 32-jarige universiteitsonderzoeker die begin augustus de trein pakte naar zijn ouders in Cremona, waarna zijn leven veranderde. “Dit soort berichten ontving ik: ‘Je bent een insect dat in zijn gezicht getuft moet worden.’ ‘Je verraadt je eigen volk ten guste van die kakkerlakken.’”
“Ik heb in drie dagen tijd ongeveer 54.000 berichten ontvangen”, zegt Ariano. “En dan tel ik alleen de berichten op mijn eigen Facebook-pagina mee. Ik weet niet wat er op andere pagina’s over mij is geschreven, of op YouTube en Twitter, enzovoorts.”

Toen Ariano de trein instapte, was niet lang daarvoor een nieuwe rechts-populistische regering aan de macht gekomen die vrijwel dagelijks voor nieuws zorgde. Zo had Matteo Salvini, de kersverse minister van Binnenlandse Zaken en tevens voorzitter van de antimigratiepartij de Lega, vlak daarvoor een volkstelling onder Roma en Sinti aangekondigd. De minister beloofde alle zigeuners zonder papieren het land uit te zetten en zei: “De Italiaanse Roma moeten we helaas houden.”

Stem van een vrouwelijke conducteur

Het was tegen die politieke achtergrond dat de stem van een vrouwelijke conducteur op 7 augustus door de treinintercom schalde: “Ik verzoek passagiers geen kleingeld te geven aan bedelaars. En aan alle zigeuners: stap uit bij de volgende halte want we zijn helemaal klaar met jullie tuig.”

Ariano, geschokt door deze openlijke uiting van racisme door een ambtenaar in functie, meldde het voorval bij het treinbedrijf en schreef vanuit zijn ouderlijk huis een brief naar de lokale krant. “Aan de mensen die met enorme vasthoudendheid deze nieuwe regering verdedigen, vraag ik: kan dit volgens jullie ook door de beugel?”

“Ik besloot eens niet de andere kant op te kijken”, zegt hij. Maar toen hij de ochtend erop zijn Facebook-pagina aanklikte, bleek zijn profiel veranderd te zijn in een schier bodemloze beerput vol derrie. “Kijk”, wijst hij naar een van de berichten. “Een foto van mij naast een foto van Auschwitz met de tekst ‘Dit is de enige trein waarin jij thuishoort.’ Of deze: ‘Ze moeten de gaskamers opnieuw openen voor jou en je zigeunervriendjes.’”

Wat bleek? Het bericht uit de lokale krant was opgepikt door vicepremier Salvini, die op zijn persoonlijke Facebook-pagina schreef: “In plaats van boos te worden op Italianen die de strijd aangaan met crimineel tuig, kunnen we beter boos worden op het tuig zelf. Ik sta aan de kant van de conducteur!” Op ongeveer hetzelfde moment publiceerde de officiële Facebook-pagina van zijn partij een bericht met de tekst: “Staan jullie achter de conducteur, of achter diegene die hem erbij lapte, Raffaele Ariano?”, met daaronder het artikel uit de lokale krant, een duidelijke portretfoto van Ariano en een directe link naar zijn Facebook-profiel. “Toen explodeerde het”, zegt Ariano.

Met grove taal ten strijde 

Het online leger van Salvini is al langer berucht in Italië. Ten eerste omdat het, gewapend met uiterst grove taal, ten strijde trekt tegen vrijwel iedereen die anders denkt. Ten tweede vanwege de continue pogingen het online debat te beïnvloeden. Zo delen de oprichters van de populaire Facebook-pagina Noi con Salvini (Wij met Salvini, een eveneens officieel aan de Lega gelieerde Facebook-pagina) volgens The New York Times unieke gebruikerscodes met de oprichters van een aantal Italiaanse nepnieuwssites.

“Salvini’s trollenleger gebruikt een duidelijke strategie van pesten, liegen en beledigen”, zegt Ariano. “Dat is een patroon dat je eerder zag bij bijvoorbeeld de vorige premier Matteo Renzi of bij de zwarte ex-minister Kyenge, maar dit was de eerste keer dat die aanhang op een gewone burger werd afgestuurd. Het zijn geen fysieke knokploegen, zoals tijdens het fascisme van Mussolini, maar voor de rest lijkt het er angstvallig veel op.”

Salvini zegt dat de acties van individuele internetgebruikers niet zijn verantwoordelijkheid zijn. Hij beperkt zich enkel tot zijn eigen pagina’s, die voor hem een ideale manier zijn om, zonder tussenkomst van journalisten, te fulmineren over zijn favoriete onderwerp: de vluchtelingencrisis. Hij doet dat via geschreven berichten, maar vooral via video’s, die stuk voor stuk honderdduizenden keren worden bekeken.

Pesterig

Vooral populair zijn de filmpjes waar Salvini als een soort GeenStijl-journalist naar asielzoekerscentra of zigeunerkampen gaat om ophef te maken. Zo was hij in Rome bij een asielzoekerscentrum waar migranten meer zakgeld eisten. In Verona bezocht hij een opvangplek waar de vluchtelingen vroegen om live-voetbal op hun tv. In Pistoia ging hij verhaal halen bij een driesterrenhotel waar migranten sliepen, “terwijl gewone Italianen de eindjes aan elkaar moeten knopen”. 

Meestal belt hij zonder aankondiging aan waarna hij, al filmend, pesterige vragen begint te stellen. Als hij op een koude novemberdag een filmpje maakt bij een asielzoekerscentrum waar een Afrikaan in T-shirt naar buiten stapt, vraagt hij hem direct of hij een klimaatvluchteling is, omdat hij het schijnbaar zo warm heeft.

Ondertussen bleef de inbox van Ariano volstromen: “Je zult hiervoor betalen, stuk stront, zoals alle stukken stront binnenkort zullen betalen. We nemen geen gevangenen”, met daaronder het adres van zijn ouders. Hij ontving foto’s van zijn ex-vriendin met de tekst dat ze in werkelijkheid een hoer is. Hij kreeg anonieme telefoontjes met de boodschap dat ze zijn benen zouden breken, of erger.

Het was rond die tijd dat zijn moeder hem vroeg zijn snor en baard af te scheren en begon aan een brief aan president Sergio Mattarella. Ze schreef dat haar zoon “geen politicus is, geen journalist, geen publiek figuur, maar een gewone burger” die vanwege de acties van Salvini meer dan vijftigduizend dreigementen ontving. “Als we dit toestaan, creëren we dan geen levensgevaarlijk precedent?”, vroeg ze de president.

“Familie op zoek naar aandacht”

Gevraagd naar die brief zei Salvini dat “ik wel wat belangrijkers te doen heb dan mij bezighouden met een familie opzoek naar aandacht”. Hij wilde, via Facebook, nog wel wat kwijt over “de brave conducteur” die niet ontslagen zou moeten worden, maar juist beloond.

Ariano besloot aangifte te doen bij de politie. Zij vertelden hem dat hij morgen terug moest komen met een print van ieder afzonderlijk dreigement en een print van ieder bijbehorend Facebook-profiel. Na ongeveer zeshonderd printjes – driehonderd bedreigingen en driehonderd profielen – was het vier uur ’s nachts en viel hij in slaap. Tegen honderdtien van hen loopt momenteel een onderzoek.

“Ik was van plan voor twee dagen naar mijn ouders gaan, maar ben uiteindelijk twee weken gebleven omdat ik het huis niet uit durfde”, zegt Ariano. “Op straat was ik ervan overtuigd dat de helft van de mensen mij wilden aanvallen. Nu gaat het gelukkig weer goed – de angst is omgeslagen in strijdbaarheid – maar ik kan me heel goed voorstellen hoe anderen na zo’n aanval in die angst blijven hangen. Vooral als het de vicepremier is die aanvalt.”