Het wordt stilaan tijd om het bord schoon te vegen. De Britten verdienen nieuwe verkiezingen

Wordt het een harde of een zachte brexit? Of toch iets tussenin? Niemand die het nog weet, vooral Theresa May niet. De Britse premier wordt van het kastje naar de muur gestuurd, door de hardliners van haar eigen partij én door de EU. Het wordt stilaan tijd om het bord schoon te vegen. De Britten verdienen nieuwe verkiezingen.

De EU-leiders stuurden haar vorige week al wandelen met haar ‘Chequers’-voorstel, waarbij het Verenigd Koninkrijk een vrijhandelszone voor goederen zou behouden, maar à la carte het vrij dienstenverkeer van werknemers zou kunnen beperken. May hoop dat plan alsnog te redden. De hardleerse brexiteers van haar partij eisten gisteren dan weer dat ze de deur volledig dichtslaat en het vrijhandelsakkoord tussen de EU en Canada als voorbeeld neemt.

Door de interne verdeeldheid binnen de Tory's groeit de kans op een 'no deal'-scenario in maart volgend jaar. Dan zouden de Britten als geïsoleerd eiland, drijvend op een zwalpende pond, op de wereldmarkt terechtkomen. De meerkosten voor bedrijven en huishoudens zouden peperduur zijn. De gouverneur van de Britse nationale bank waarschuwde niet voor niets dat bij zo'n keiharde brexit de vastgoedmarkt instort.

Er is ook nog altijd geen oplossing voor de grens tussen de Ierse Republiek en Noord-Ierland. Dat is een catch 22-situatie: ze moet openblijven om het Goede Vrijdag-vredesakkoord uit 1998 te laten overleven én een gecontroleerde EU-buitengrens worden. En dan hebben we het nog niet eens gehad over de 3,8 miljoen EU-burgers in het VK en het miljoen Britten in de EU, die wederkerige rechtszekerheid wensen.

Voor premier May is het nu vijf voor twaalf. Zonder compromis zou ze weleens gedwongen kunnen worden het vertrouwen aan het parlement te vragen. Daar riskeert ze een machtsgreep van de brexiteers. Ze zou daarom het meeste staatsmanschap tonen als ze het brexit-oordeel zelf teruggeeft aan de kiezers, dan vast te houden aan een plan waarvoor er onvoldoende draagvlak is.

De breuklijnen voor of tegen een brexit, voor of tegen een zachte dan wel harde brexit, lopen nu door alle partijen en regio’s. Verkiezingen zouden iedereen de kans bieden zijn toekomstvisie voor het VK uiteen te zetten, maar dan in tegenstelling tot het brexitreferendum wel met de feitelijk juiste cijfers en argumenten. De groeiende groep van bedrogen kiezers die referenda eisen over het soort brexit, dan wel over een nieuw EU-lidmaatschap, treedt men dan ook tegemoet.

De kans op het terugdraaien van de klok is weliswaar klein, maar niet onmogelijk, nu ook op het partijcongres van de grootste oppositiepartij, Labour, de roep weerklinkt om een nieuwe volksraadpleging te organiseren.

"Brexit means Brexit", zei premier May bij het begin van haar ambtstermijn. "You can’t have your cake and eat it", was een betere uitdrukking geweest.