Onze zeeën en oceanen worden alsmaar meer vervuild door plastic en dus kondigt de Europese Commissie maandag nieuwe richtlijnen aan met betrekking tot wegwerpplastics. De commissie richt zijn pijlen op de tien meest gevonden soorten plastic afval, die onder meer op de Europese stranden en in het water worden gedumpt. Ook voor visnetten, die vaak op de zeebodem eindigen, komen strengere regels.

Wattenstaafjes en rietjes

Er komt alvast een absoluut verbod op plastic wattenstaafjes, bestek, borden, rietjes en de stokjes waaraan ballonnen soms bevestigd worden. Voor die producten bestaan er immers milieuvriendelijke en duurzame alternatieven. Maar ook de hoeveelheid plastic etensbakjes die je bij allerlei restaurants en winkels krijgt en plastic bekers, moet aanzienlijk teruggeschroefd worden. Exacte cijfers geeft de Europese Commissie nog niet. Drankflessen voor eenmalig gebruik die van plastic zijn gemaakt, zullen enkel nog op de markt zijn toegelaten als de doppen en deksels eraan vastzitten.

Verder wil de EC dat er in 2025 90 procent van de plastic flessen wordt ingezameld. Een ambitieus doel: hoewel er in ons land zo’n 85 procent van de plastic flessen wordt ingezameld, zijn er Europese lidstaten waarbij dat percentage veel lager ligt. Een mogelijkheid om daar verandering in te brengen zou een systeem met statiegeld kunnen zijn. In Vlaanderen is Vlaams minister van Omgeving Joke Schauvliege (CD&V) daar al voor gewonnen, maar regeringspartners Open VLD en N-VA sputteren tegen.

Ook zullen de producenten van bepaalde wegwerpplastics een waarschuwing moeten aanbrengen, zoals dat al gebeurt op tabaksproducten. Zo worden consumenten gewezen op de gezondheids- en milieurisico’s van het product. Het gaat dan bijvoorbeeld om ballonnen, vochtige doekjes en maandverband.

Producenten aanpakken

De nieuwe plannen moeten bovendien de producenten van wegwerpplastics aanpakken. De commissie wil dat de producenten opdraaien voor de kosten van het opruimen en verwerken van het afval. Fabrikanten van plastic flesjes en drankkartons zullen dan weer worden verplicht om hun producten zo te ontwerpen dat de doppen niet losraken (en dus niet overal rondzwerven).

Schauvliege tevreden

In een reactie aan onze redactie laat het kabinet van Vlaams minister Schauvliege weten het Europese wetsontwerp met plezier tegemoet te zien. “Het ontwerp sluit perfect aan bij de ambitie van Joke Schauvliege, zoals zij die in haar verpakkingsnota heeft verwoord. Ook Europa legt de nadruk op de producentenverantwoordelijkheid -wie afval in omloop brengt, moet mee betalen- en wijst op statiegeld als een belangrijk deel van de oplossing voor het zwerfvuil dat op straat ligt”, klinkt het.

“Eindelijk”

Ook Kathleen Van Brempt, Belgisch Europees Parlementslid van de S&D-fractie en bevoegd voor duurzame ontwikkeling, spreekt van een belangrijke stap in de strijd tegen wegwerpplastics. “Zo’n 85 procent van alle afval dat op onze kusten aanspoelt, is plastic, meer dan de helft daarvan zijn wegwerpplactics en bijna een derde plastics die gebruikt worden in de visserij, bijvoorbeeld in visnetten”, schrijft ze op haar website.

“Producenten zullen onder meer moeten opdraaien voor de kosten van het opkuisen en verwerken van zwerfvuil. En eindelijk komt er een verbod op wegwerpplastics waarvoor perfect milieuvriendelijke alternatieven voorhanden zijn”, klinkt het nog.

Het wetsvoorstel moet nog onderhandeld worden met de lidstaten en het Europees Parlement. Laatstgenoemde zal het voorstel waarschijnlijk goedkeuren en mogelijk zelfs versneld willen invoeren, zegt Jan De Zutter, woordvoerder van Van Brempt nog. Duitsland heeft alvast aangegeven akkoord te zijn met de plannen.