De ouders van tweeling Toon en Hein (73) heulden met de nazi’s: “Vader was fascist in hart en nieren, moeder een meeloopster”

Jarenlang hebben Toon en Hein gezwegen omdat dat ‘zo hoorde’. Daar kwam twintig jaar geleden verandering in toen Toon in een uitzending van Kinderen van foute ouders aan bod kwam, een oefening die hij vorig jaar herhaalde in Kinderen van de collaboratie, met Hein erbij deze keer. Nu doen ze hun hele verhaal in het nieuwe boek van Kristien Hemmerechts dat tot stand kwam met financiering van het Fonds Pascal Decroos.

Zowel aan vaders- als moederskant heulde de familie van de broers met de Duitsers. Hun vader was overtuigd SS'er en had aan het oostfront de wapens opgepakt. Hun moeder werkte voor Richard Jungclaus, SS-chef in België. De twee zijn getrouwd in de SS-officierenschool in Bad Tölz. Hun moeder was toen 4 maanden zwanger. Maar het samenzijn duurde niet lang: na terugkomst in België kwam het koppel in de gevangenis terecht. De moeder van Toon en Hein slechts anderhalf jaar, maar haar man moest acht jaar brommen.

Indringer

De tweeling herinnert zich nog goed hoe lastig het was toen hun vader terug naar huis keerde na zijn celstraf. “Ik had voortdurend fysisch de neiging hem een pootje te lappen”, zegt Hein. “Ik kon me met moeite inhouden. Hij was een indringer, en bovendien iemand die nog dweepte met Hitler, een fascist in hart en nieren.”

De gezinshereniging was echter van korte duur. Wegens ruzie ging het koppel snel weer uit elkaar. Vijf jaar later trouwden ze opnieuw, opnieuw zwanger, maar ook het tweede huwelijk hield niet stand.

Toon en Hein hebben nooit een goede band gehad met hun vader, ook niet nadat hij zijn fouten begon in te zien. Hein heeft zich pas op zijn sterfbed met hem verzoend. Bij Toon was het iets sneller omdat zijn vader geregeld met zijn zoon Kim optrok.

Syriëstrijders

De vraag waarom hun ouders gecollaboreerd hebben, blijft moeilijk, zelfs nu ze beiden overleden zijn. “Onze vader kwam uit een arm gezin, was maar tot zijn 14e naar school geweest, had op jonge leeftijd zijn vader verloren... Door bij de SS te gaan, hoopte hij iets te bereiken. We zien een parallel met de Syriëstrijders van vandaag, ook vaak jongeren uit een arm milieu die weinig kansen krijgen op de arbeidsmarkt.” Hun moeder, daarentegen, kwam uit een diamantairenfamilie die failliet was gegaan tijdens de crisis in de jaren ‘30. “Ze gaven de joden hiervan de schuld. En onze moeder ging daarin mee. Ze was een meeloopster.”

In hoeverre ook zij, zoals hun vader, op de hoogte was van de Holocaust? De broers hebben er het gissen naar. “Ze beweerde dat ze dacht dat de joden naar een heropvoedingskamp gingen toen ze gedeporteerd werden. Of ze dat ook echt geloofde? Ik denk dat ze het zichzelf had wijsgemaakt”, zegt Toon.

Nooit meer

Door hun verhaal te doen, willen de broers de geschiedenis levend houden, iets wat tot nu toe, volgens hen, te weinig gebeurt. “Vlaanderen blinkt erin uit om de collaboratie goed te praten en onder de mat te schuiven. En dan staan we versteld dat groeperingen als Schild & Vrienden aanhang vinden.”

De twee hopen dat de jongere generaties lessen kunnen trekken uit hun ervaringen. Het is dan ook geen toeval dat ze zich in het slot richten tot hun (klein)kinderen. “Onze belangrijkste boodschap? ‘Nie wieder'”, besluiten de broers. “Voor vrede, vrijheid en democratie. Nooit meer fascisme.”

Het verdriet van Vlaanderen wordt op 21 maart voorgesteld in Boekarest in het bijzijn van Kristien Hemmerechts en de tweeling. Gratis toegang, maar reserveren is verplicht (016/22.29.60 of info@boekarestleuven.be).