De meest verguisde sportvrouw aller tijden staat bekend voor die ene brutale aanval. En nu is het verhaal verfilmd

De knie van Nancy Kerrigan werd begin 1994 het meest besproken lichaamsdeel ter wereld. De populaire Amerikaanse kunstschaatsster, die een van de grote favorieten was voor de Olympische Winterspelen, werd na een training brutaal aangevallen met een stok. De beelden waarop Kerrigan wanhopig naar haar knie grijpt en schreeuwt: “Waarom, waarom, waarom?!”, gingen de wereld rond. En plots was iedereen geïnteresseerd in kunstschaatsen.

Wie zat er achter die laffe aanval? Al snel werd in de richting van Kerrigans grootste concurrente Tonya Harding gekeken. Zij was sowieso een buitenbeentje: niet bepaald een gracieuze verschijning, maar white trash van de bovenste plank. Talent had ze nochtans in overvloed: Harding was de eerste vrouw die in competitie twee triple axels uit haar schaatsen schudde – een acrobatisch huzarenstukje. Maar door omstandigheden stond Harding in 1994 ver van haar topvorm. Heeft zij toen de opdracht gegeven om haar rechtstreekse concurrente voor het Olympische team te laten uitschakelen? Het is nooit zwart op wit bewezen, maar in de media was Hardings proces snel gemaakt.

Lees hier de recensie van I, Tonya: Coen brothers on ice ★★★★☆

Tragische figuur

In I, Tonya toont Craig Gillespie echter dat er verschillende versies van de waarheid zijn. En dat Harding ook zelf een slachtoffer was. Van haar gewelddadige man, haar hardvochtige moeder, en haar bekendheid. “Het is heel gemakkelijk om te oordelen over Tonya”, zegt hoofdrolspeelster Margot Robbie ons in Los Angeles. “Maar ze is een tragische figuur, die altijd gedreven werd door een diepe hunkering naar liefde. Niemand is alleen maar goed of slecht. Tonya heeft natuurlijk wel dingen gedaan die ik zelf nooit zou doen. Maar precies dat interesseert me: ik ga altijd op zoek naar personages waarmee ik me op het eerste gezicht heel moeilijk kan identificeren.”

Robbie speelt niet alleen de hoofdrol in I, Tonya, ze is ook de drijvende kracht achter de film: zij was het die het scenario van Steven Rogers ontdekte en de rechten kocht. “Ook al kende ik niets van ijsschaatsen”, lacht ze. “Meer zelfs: toen ik het las, wist ik niet eens dat het op waargebeurde feiten gebaseerd was. Maar ik was diep geraakt door het verhaal en de personages.” Met haar eigen productiehuis LuckyChap zette Robbie dan ook haar schouders onder het project. “Ik heb mijn bedrijfje heel bewust opgericht om films met interessante vrouwenrollen te financieren. Deels voor mezelf – ik ben heel ongeduldig, ik wil niet zomaar zitten wachten tot er nog eens een boeiende rol voorbij komt, ik creëer er liever zelf –, maar ook voor andere actrices.”

Woord voor woord nagespeeld

In I, Tonya mogen alle betrokken partijen hun versie van de feiten geven – letterlijk. Zowel Tonya Harding zelf als haar gewelddadige ex-man Jeff Gillooly (gespeeld door Sebastian Stan), haar totaal onbekwame bodyguard (Paul Walter Hauser) en haar moeder (Allison Janney, ook genomineerd voor een Oscar) mogen hun zegje doen tegen de camera. Die scènes zijn grotendeels gebaseerd op echte interviews, zegt regisseur Craig Gillespie: “Tonya Harding heeft bijvoorbeeld zes uur lang gepraat met scenarist Steven Rogers. De bodyguard hebben we niet kunnen interviewen, die is intussen dood. Maar hij heeft wel een interview gegeven aan sterjournaliste Diane Sawyer. Dat gesprek – dat je trouwens op YouTube kan terugvinden – hebben we woord voor woord nagespeeld.”

Dat Harding zich door de makers heeft laten interviewen, wil echter niet zeggen dat ze ook heeft meegewerkt aan de film, zegt Gillespie. “Steven heeft haar meteen heel duidelijk gemaakt dat ze niets over de inhoud van de film te zeggen zou hebben. Het is onze film, en zij moest erop vertrouwen dat we het zo waarachtig mogelijk gingen maken.”

Intussen heeft Harding de film ook gezien. “Toegegeven, ik was heel nerveus over hoe ze zou reageren”, zegt Gillespie. “Ik heb geprobeerd om empathie te tonen voor haar personage, maar je weet natuurlijk nooit of de persoon in kwestie dat ook zo zal ervaren. Gelukkig was ze blij met de film. Met enkele passages was ze het niet eens – vooral de dingen die haar ex-man Jeff zegt, uiteraard (lacht) –, maar ze apprecieerde onze eerlijkheid wel.”

Of ook Nancy Kerrigan de film gezien heeft, weet Gillespie niet. “Ik voel me wel slecht over het feit dat zij door mijn film dat hele verhaal weer opnieuw moet beleven. Ze heeft twee Olympische medailles gewonnen, maar uiteindelijk blijft ze toch vooral bekend voor dit schandaal. En dat zal er nu niet op verbeteren. We hebben haar niet bij de film betrokken, maar Steven heeft haar het scenario wel ooit opgestuurd, en op haar vraag een aantal dingen aangepast.”

Blaren en hernia

Margot Robbie komt dankzij deze rol voor het eerst dicht bij het filmische equivalent van een Olympische medaille: een Oscar. Winnen zal ze wellicht niet doen, maar haar nominatie is oververdiend. “Margot heeft fysiek heel wat moeten doorstaan”, zegt Gillespie. Voor de schaatsscènes waren natuurlijk wel digitale trucjes voorhanden – “de moeilijkste stunts werden door professionele schaatssters uitgevoerd, waarna mijn gezicht digitaal op hun lichaam geplakt werd”, geeft Robbie toe –, maar de Australische actrice moest toch behoorlijk kunnen presteren op het ijs. “Ik moest van nul beginnen. Australië is niet echt een schaatsland. (lacht) Ik heb vijf maanden intensieve schaatstraining gevolgd. Met als gevolg: veel blutsen en builen, en de meest afschuwelijke blaren die ik ooit gezien heb. Ik heb ook een hernia in mijn nek opgelopen, maar het was het allemaal waard.”

De opnames waren behoorlijk rock-'n-roll, geeft Robbie aan: “We hadden weinig tijd en een klein budget – heel anders dan Suicide Squad bijvoorbeeld.” Voor zo’n aanpak was ook een flexibele cameraman nodig, en die vond Gillespie zowaar in België: Nicolas Karakatsanis. “Ik was een enorme fan zijn werk in Rundskop”, zegt de regisseur. “Hij is een genie”, voegt Robbie toe. “Heel wat scènes waren totaal niet gechoreografeerd, dus Nico moest echt achter de acteurs aanlopen. Niet iedereen kan dat.”