Tienduizenden betogers op straat en vechtpartij in parlement: "Russische wet" beroert gemoederen in Georgië

In de buurt van het parlementsgebouw in de Georgische hoofdstad Tbilisi kwamen gisteravond opnieuw duizenden mensen op straat tegen wat ze de "Russische wet" noemen. Demonstranten scandeerden slogans als "Poetin is een klootzak". Er werd gezwaaid met Georgische en Europese vlaggen.

Het kwam tot duw- en trekwerk met de oproerpolitie, die het waterkanon en traangas inzette tegen de demonstranten.

Niet alleen buiten het parlementsgebouw, ook in het parlement is het de voorbije dagen tot onlusten gekomen. Tijdens een debat over de wet, afgelopen maandag, sloeg oppositielid Aleko Elisasjvili de fractieleider van regeringspartij Georgische Droom, Mamoeka Mdinaradze, vanachter het spreekgestoelte, waarna een vechtpartij losbarstte.    

Het omstreden wetsontwerp, dat in een eerste lezing in het parlement werd aangenomen met 78 stemmen vóór en 25 tegen, gaat al een tijd mee. Het werd vorig jaar al - in enigszins andere vorm - ingediend door de regeringspartij Georgische Droom. Ook toen kwam het tot massaal protest, en werd het wetsontwerp uiteindelijk weggestemd.   

Begin deze maand kondigde Georgische Droom aan dat het de wet opnieuw door het parlement wilde loodsen. In een lichtjes aangepaste vorm weliswaar: in het nieuwe wetsontwerp is de term "buitenlandse agent" vervangen door een "organisatie die de belangen van een buitenlandse mogendheid nastreeft".

Maar meer dan een cosmetische ingreep is dit niet. Inhoudelijk is de wet niet veranderd. Hij bepaalt dat organisaties die ten minste 20 procent van hun financiering uit het buitenland ontvangen en zich bezighouden met politieke activiteiten, zich moeten registreren als "organisaties die de belangen van een buitenlandse mogendheid nastreven".

Een "politieke activiteit" wordt daarbij ruim geïnterpreteerd, waardoor verschillende ngo's en media in het vizier komen. Volgens de regering is de wet nodig om transparantie te krijgen over de buitenlandse invloeden in Georgië.

Tegenstanders spreken van de "Russische wet", omdat Rusland sinds 2012 een vergelijkbare wet heeft. Die wordt door het Kremlin gebruikt om kritische media de mond te snoeren en mensenrechtenorganisaties het zwijgen op te leggen.

De Georgische oppositie vreest dat de wet zal leiden tot een meer autoritair regime. Bovendien is ze bang dat de wet schadelijk is voor de Georgische ambitie om lid te worden van de Europese Unie. Eind vorig jaar kreeg het land de status van kandidaat-lidstaat.

In een reactie heeft de EU gezegd dat de wet - als die er zou komen - niet overeenstemt met de Europese normen en waarden, en het toetredingsproces dus negatief zou beïnvloeden. Maar de Georgische premier Irakli Kobakhidze heeft geantwoord dat hij niet van plan is om in te binden.

Op papier is regeringspartij Georgische Droom voorstander van aansluiting bij de EU, maar critici zeggen dat de interesse niet oprecht is. Ook eerdere wetsontwerpen, zoals een wet die de rechten van de LGBTQ+-gemeenschap beperkt, lijken een toetreding tot de EU inderdaad eerder in de weg te staan.

Volgens tegenstanders is Georgische Droom niet zozeer begaan met het EU-lidmaatschap, maar vooral met hun eigen belangen. Over enkele maanden, in oktober, zijn er parlementsverkiezingen in Georgië.

"De partij lijkt enerzijds te willen inspelen op traditionele waarden, die toch nog erg belangrijk zijn in Georgië, een conservatief land waar de orthodoxe kerk nog veel invloed heeft. Maar tegelijk kunnen ze niet anders dan ook te ijveren voor EU-lidmaatschap, want 80 procent van de Georgiërs wil aansluiten bij de EU", zegt Marijn Trio, die Georgië volgt voor VRT NWS. 

"Deze regering probeert te balanceren tussen Rusland en het Westen. De oorlog in Oekraïne is daarbij ook belangrijk. Georgië neemt niet deel aan de sancties tegen Rusland, de handel met Rusland is sinds de Russische invasie in Oekraïne zelfs alleen maar toegenomen. Ik denk dat Georgische Droom misschien wel gokt dat Rusland de oorlog zou kunnen winnen, en dat Georgië dan vooral niet op een slecht blaadje wil staan bij Rusland."