Zo slikt u veilig pijnstillers zonder voorschrift
Pijnstillers die je zonder voorschrift kan kopen, worden in de toekomst mee geregistreerd in jouw farmaceutisch dossier. Zo kan overmatig gebruik sneller worden opgespoord, zoals bij een vrouw die afgelopen weekend na een overdosis paracetamol een levertransplantatie moest ondergaan. In afwachting van de uitrol van dit systeem: 7 dingen die je moet weten over het veilig gebruiken van pijnstillers.
1. Welke pijnstillers zijn zonder voorschrift verkrijgbaar?
“Paracetamol en ibuprofen worden het vaakst gebruikt tegen pijn en koorts", legt Lieven Zwaenepoel uit, apotheker en ondervoorzitter van de Algemene Pharmaceutische Bond. Paracetamol kun je kennen onder merknamen zoals Perdolan en Dafalgan, onder de bekende merken van ibuprofen bevinden zich onder meer Nurofen en Spidifen. “Het grote verschil is dat ibuprofen daarnaast ontstekingswerend werkt en paracetamol niet. Aspirine is ook een pijn- en koortswerend middel, maar wordt eerder gebruikt als bloedverdunner.”
2. Welke pijnstiller neem je wanneer?
“Paracetamol is altijd de eerste en veiligste optie", benadrukt Zwaenepoel. “Wie de aanbevolen dosis niet overschrijdt, ondervindt nauwelijks bijwerkingen. Ibuprofen is door zijn ontstekingsremmende eigenschappen krachtiger, maar belast de maag en werkt bloedverdunnend.”
Heb je bijvoorbeeld hoofdpijn, dan heeft het geen zin om het sterkere ibuprofen te nemen. Wel kan het efficiënter werken bij pijn van ontstekingen, zoals tandpijn of een oorontsteking.
Het heeft geen zin om ibuprofen te nemen tegen hoofdpijn
3. Wat zijn de bijwerkingen?
“Ibuprofen neem je beter niet in combinatie met andere bloedverdunnende medicatie, omdat het ook bloedverdunnend werkt. Het kan ook voor maagklachten zorgen. Paracetamol heeft amper bijwerkingen, maar is wel gevaarlijk bij een overdosis.”
Te veel paracetamol overbelast de lever, zoals een jonge vrouw afgelopen weekend meemaakte in het UZ Gent; zij slikte 7 à 8 gram per dag. Maandelijks krijgt het ziekenhuis gevallen van intoxicatie door paracetamol over de vloer, meteen ook de grootste oorzaak van leverfalen.
4. Zouden pijnstillers altijd op voorschrift moeten zijn, om overmatig gebruik te vermijden?
“Tot voor kort kon je in Zweden pijnstillers gewoon in de supermarkt kopen en in Nederland kan dat nog altijd. Het aantal gevallen van intoxicatie door paracetamol is in die landen sterk toegenomen, waardoor Zweden heeft besloten er vanaf te stappen. Toch denk ik niet dat een verplicht voorschrift de oplossing is. Wel zou het helpen als apothekers in het Gedeeld Farmaceutisch Dossier van patiënten ook geneesmiddelen registreren die je zonder voorschrift kan kopen", vindt Zwaenepoel.
“Vandaag hebben 9 miljoen Belgen zo’n dossier, waarin alle medicatie die op hun naam afgeleverd werd, geregistreerd wordt. Al 7 miljoen Belgen hebben de toestemming gegeven om die informatie van bij de huisapotheker te delen met dokters, ziekenhuizen enzovoort. Sommige apothekers nemen uit zichzelf ook pijnstillers zonder voorschrift op in dat dossier, maar het is niet verplicht.”
Volgens woordvoerder Jelle Boone van het kabinet van minister voor Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) werken ze binnen het actieplan aan zo’n systeem, waarin alle geneesmiddelen van patiënten – met of zonder voorschrift – online bijgehouden worden. “Het is een element uit het actieplan eGezondheid, dat we samen met apothekers hebben opgesteld. Het plan is nog niet van kracht, maar wel in uitwerking,” klinkt het.
5. In afwachting van zo’n gecontroleerd systeem: wat is een veilige dosis?
“Zonder doktersvoorschrift mag je van paracetamol drie keer per dag een dosis van 1 gram per keer innemen", adviseert Zwaenepoel. “Laat altijd minimaal vier uur tussen twee innames, zodat de lever tijd krijgt om de medicatie te verwerken.”
“Een geneesmiddel is geen snoepje", vult professor farmaceutische wetenschappen Koen Boussery van Universiteit Gent aan. “Paracetamol is in principe een veilige pijnstiller, maar de dosis maakt het gif. Als je nog steeds pijn hebt nadat je al de aanbevolen dosis van een pijnstiller hebt genomen, dan is het een zeer slecht idee om op eigen houtje de dosis te verhogen. Raadpleeg in plaats daarvan een arts.”
'Een geneesmiddel is geen snoepje. Paracetamol is in principe een veilige pijnstiller, maar de dosis maakt het gif'
6. Zijn pijnstillers veilig voor kinderen en zwangere vrouwen?
“Ibuprofen en paracetamol bestaan in pediatrische vormen en kunnen mits aangepaste dosis veilig en efficiënt gebruikt worden van bij de geboorte", weet Zwaenepoel. Zwangere vrouwen mijden pijnstillers beter, omdat weinig geweten is over de effecten ervan.
“Je bent nooit 100 procent zeker of die veilig zijn, omdat het ethisch niet verantwoord zou zijn om bijwerkingen te testen op vrouwen in verwachting”, verklaart Boussery. “Heeft een zwangere vrouw toch een pijnstiller nodig, dan is paracetamol in de juiste dosering de veiligste optie.”
7. Kan gewenning optreden als je regelmatig pijnstillers neemt?
“Het is een fabeltje dat je immuun kunt worden voor paracetamol of ibuprofen als je het regelmatig neemt", weerlegt Zwaenepoel. “Maar laat dat geen argument zijn om voortdurend naar pillen te grijpen.”
In 2009 slikten Belgen bijna 600.000 pijnstillers per dag, een stijging van 15 procent in vergelijking met 2006. Daarmee staat België aan de wereldtop. Vorig week nog bleek uit een studie van de Onafhankelijke Ziekenfondsen dat 19 procent van de Belgische jongeren gemiddeld 20 dagen per jaar ontstekingsremmende pijnstillers slikken.
'Het is een fabeltje dat je immuun kunt worden voor paracetamol of ibuprofen als je het regelmatig neemt. Maar laat dat geen argument zijn om voortdurend naar pillen te grijpen'
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
