“De afstand tussen de Brusselse politie en haar stad is veel te groot”

“’Dit uitschot moeten we hier niet’, zei Sarkozy na zware conflicten in de Parijse banlieues (in 2005, MM). Wel, het zorgde enkel voor meer olie op het vuur. En de spanning is er nog steeds.” Het polariserende discours vanuit politieke hoek na de Brusselse rellen steekt Sofie De Kimpe dan ook de ogen uit. “Zero tolerance, de snottenbellen van Brussel, dat is niet de taal waarmee je de band tussen politie en gemeenschap herstelt.”

Die band is al veel eerder dan Ivoorkust-Marokko aan herstel toe. De Kimpe ziet in Brussel een korps dat worstelt met de complexe broeihaard aan culturen en een federaal beleid dat al jaren weigert te investeren in een gemeenschapsvisie. “Dit potje kookt al heel lang, het moest ooit eens overlopen.”

‘Politieke recuperatie’, noemt u de felle kritiek en ballonnetjes over een eengemaakte politiezone. Het probleem schuilt volgens u veel dieper.

De Kimpe: “Sowieso ligt het probleem niet enkel bij de politie, laat dat duidelijk zijn. Maar als je specifiek naar een aantal Brusselse korpsen kijkt, merk je een beleid dat niet altijd is afgestemd op de noden van de hoofdstad. Dat gaat verder dan commando’s en schuilt ook in de interne cultuur, diversiteit, rekrutering en de opleiding. De afstand tussen de Brusselse politie en haar stad is veel te groot en dan krijg je zo'n ontvlambare situaties.

U pleit voor een sterke gemeenschapspolitie, voelsprieten die detecteren wat er leeft in een wijk. Waarom slagen de zones daar momenteel niet in?

“Er zijn te weinig Brusselaars in het korps die het multiculturele karakter van de grootstad begrijpen. Agenten komen vanuit alle provincies, zijn jong, hebben de tijd van hun leven bij de interventiedienst en vertrekken na vijf jaar opnieuw voor een rustiger leven. Je moet durven investeren in een wijk en een vertrouwensband uitbouwen die een rechtvaardig beleid uitstraalt. Dat kost tijd. Een twintiger uit Peutie die Brussel totaal niet kent en eventjes komt ingrijpen, dat werkt als een tang op een varken.”

Ook het gebrek aan diversiteit binnen het korps vormt een gekend probleem.

“Dat ligt deels aan het negatieve imago van de politie bij mensen met een migratieachtergrond, maar diegene die ze hebben, moeten ze ook wel juist inzetten: om een interne cultuur te installeren die voor een breder begrip zorgt van de Brusselse diversiteit, niet enkel om de problemen in hun eigen gemeenschap op te lossen. Bruggen bouwen, dat is een taak voor iedereen.”

Maar voor Brusselse buitenstaanders blijkt dat laatste moeilijk. Hoe komt dat?

“Op politiescholen is er te veel aandacht voor interventie en repressie, wat ik soms het 'schoppen-kloppen-schieten-verhaal' noem. Als Jan Jambon dan verkondigt dat je de job het best in de grootstad leert omdat daar het meeste actie is, geef je vrije baan aan de cowboys. Maar zonder dat avontuurlijke verhaal krijgen ze de hoofdstad blijkbaar niet verkocht en er is natuurlijk een capaciteitstekort van 25 procent.”

U voerde als adviseur een audit uit van het politieonderwijs. De resultaten daarvan in 2012 waren kritisch over het niveau.

“Daar is weinig mee gebeurd. Het is nog steeds een systeem gestuurd door geld, niet door kwaliteit. Op de politieschool worden ze betaald van dag één en dus moeten ze zo rap mogelijk ingeschakeld worden. Na 1 jaar staan agenten al met wapens in de hand op straat en mogen ze indien nodig geweld uitoefenen. Als je dan denkt aan een heel vergelijkbaar beroep zoals verpleger… Daar proberen ze de opleidingsduur zelfs op te trekken tot vier jaar. Dat klopt gewoon niet."

Bijna iedereen die aan de opleiding begint, studeert af. Het gebrek aan Brusselse diversiteit loopt dus al mank bij de rekrutering en selectie?

Er zou beter ingezet worden op lokale rekrutering: in de stad en op de scholen mensen gaan warm maken voor de politiewerking en zelf de noden van het korps aanvoelen. Alleen mag je de financiering daarvan niet op de schouders van de lokale overheid leggen, zoals dat nu gebeurt.

Dat is inderdaad wat bijvoorbeeld politiezone Brussel Hoofdstad Elsene afschrikt. Nochtans werken ze in Antwerpen al twee jaar met lokale rekrutering. Waarom lukt het daar wel?

Als iemand de telefoon pakt in Antwerpen, wordt meteen opgenomen in Brussel. Meer moet je daar niet achter zoeken. In Brussel loopt alles vast omdat de onderliggende politieke structuur niet wil veranderen.

-

Sofie De Kimpe (12/08/1975) is professor criminologie aan de VUB sinds 2007, met expertise op vlak van politiebeleid en -onderwijs. Van 2009 t.e.m. 2013 academisch expert bij federale politie en ministerie van Binnenlandse Zaken.