Voorlezen is goed voor meer dan taalgevoel alleen
Voorlezen is goed voor de ontwikkeling van een kind. Maar vaak voorlezen aan een jong kind is nog geen garantie dat het graag leest later. “Natuurlijk niet, maar er zijn zeker nog een hoop ‘onzichtbare’ effecten van voorlezen.”
“En de heren slapen piemeltjenaakt”, roept ‘voorleespapa’ Koen uit. De kinderen van het vijfde en zesde leerjaar van de Gentse Freinetschool De Loods proesten het uit. Het boekje De Zuurtjes, over twee zure meneren die hun vals gebit ’s avonds in een beker azijn leggen en elke maand hun huis moeten behangen omdat zelfs het bloemetjesbehang door hun zurigheid verwelkt, slaat duidelijk aan. Dat ze genieten, staat op de gezichtjes van de kinderen te lezen.
"Voorlezen moet vooral leuk zijn", glundert voorleespapa Koen Van Bockstal. In het echte leven is hij directeur van het Vlaams Fonds voor de Letteren, maar dat is vandaag even minder belangrijk. Koen is een van de vijf papa's die deze week in De Loods komen voorlezen tijdens de jaarlijkse voorleesweek. Want dit jaar wil de organisator vooral de papa's aan het voorlezen krijgen.
En dat is nodig, vindt Sylvie Dhaene, directeur van Iedereen Leest. “In de meeste gezinnen is het nog altijd de moeder die voorleest. Lezen wordt nog vaak gezien als iets wat vooral vrouwen en meisjes doen. Het zijn ook de moeders die hun kinderen meenemen naar de bibliotheek of de boekhandel en zelf het goede voorbeeld geven.”
'In de meeste gezinnen is het nog altijd de moeder die voorleest. Lezen wordt nog vaak gezien als iets wat vooral vrouwen en meisjes doen'
Toch is het belangrijk voor de ontwikkeling van de kinderen dat ook vaders meer naar een voorleesboek grijpen. Dhaene: "Als vader weinig leest, kan dat vooral een negatieve invloed hebben op de leesopvoeding van zijn zonen. Wanneer een moeder zich vaak al lezend laat zien, heeft dat voornamelijk een invloed op de dochter. Een vader die regelmatig leest, beïnvloedt zo onbewust de zoon. Net omdat vaders over het algemeen minder vaak lezen, maakt het mogelijk nog meer indruk als ze hier toch eens tijd voor vrijmaken. Vooral voor zonen kan dat heel belangrijk zijn.”
Voorleesplek
De kinderen in de Loods zitten in knusse zetels en op houten bankjes in een kring in het Kraaiennest. Dat is de naam van hun klas, want alle klasjes zijn hier genoemd naar ‘iets’ uit de nabijgelegen haven. De kring is hun vaste voorleesplek, die door een boekenkast afgescheiden is van de rest van de klas.
In De Loods zijn duidelijk veel met taal bezig. Het schooltje ligt in de Muidewijk, een van de multiculturele buurten uit de negentiende-eeuwse gordel rond de Gentse binnenstad. Van de 120 kinderen is een meerderheid van allochtone afkomst.
“Taalontwikkeling is heel belangrijk”, zegt Freya De Meester, beleidsondersteuner in de school. “We doen al bijna twintig jaar mee, zolang de voorleesweek bestaat. De jongste jaren doen we het zelfs twee weken, want we hebben steeds meer voorleesouders. Vooral mama’s en oma’s dat wel. De papa’s zijn inderdaad nog in de minderheid.”
'We houden zelfs twee voorleesweken, want we hebben steeds meer voorleesouders. Vooral mama's en oma's'
Niet alleen ouders en grootouders komen voorlezen in De Loods. Eind deze week krijgt de school ook schepen van onderwijs Elke Decruynaere (Groen) op bezoek. En vorige week mocht burgemeester Daniël Termont (sp.a) voorlezen voor de kinderen van het eerste en tweede leerjaar. “Hij maakte er zelfs een volledig Gentse versie van, waarbij hij ook de personages aanpaste. Echt heel grappig”, lacht De Meester.
Entertainment
En dat is meteen het grootste verschil tussen voorlezende mannen en voorlezende vrouwen, stelt Sylvie Dhaene. "Er is vaak een groot verschil in leesstijl tussen vaders en moeders, waardoor hun invloed ook anders is. Vaders kleuren meer buiten de lijntjes en verzinnen vaker zelf hele verhaallijnen. Ze doen meer aan ‘entertainment’. Moeders doen het vaak op een wat schoolsere manier en gaan ook vaker in op de betekenis van het verhaal. Kinderen worden door de beide aanpakken uitgedaagd op een andere manier. Ideaal is dus als beide ouders voorlezen. Dan krijgen de kinderen beide invloeden mee.”
'Vaders verzinnen vaker zelf verhaallijnen. Ze doen meer aan 'entertainment'. Moeders doen het vaak op een wat schoolsere manier'
Dat voorgelezen worden heel wat voordelen heeft, is alom geweten. Kinderen van ouders die vaak voorlezen, een volle boekenkast aanbieden en zelf vaak lezen, nemen ook vaak zelf rapper een boek vast. Zo wordt toch altijd gezegd. Maar moeten ouders dan panikeren als ze zien dat hun herhaaldelijk voorgelezen kind toch geen interesse blijkt te hebben in boeken?
Neen, want het effect is niet altijd één op één, stelt Stijn Callewaert, stuwende kracht achter de Brusselse Boekenbende, een project waarbij studenten bij kansarme gezinnen thuis gaan voorlezen. “Voorgelezen worden is niet altijd een garantie op later graag lezen", stelt Callewaert. "We zien dat ook in ons project. Soms blijven de kinderen na de voorleesfase van boeken houden, soms ook niet. Waaraan dat dan ligt, weten we ook niet.”
Minder vanzelfsprekend
Voorlezen heeft wel soms andere, minder vanzelfsprekende effecten. Callewaert: “Uit nieuw Angelsaksisch onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat voorgelezen kinderen over een groter ruimtelijk inzicht en een groter vermogen tot abstract denken beschikken. Dat is toch opmerkelijk.”
'Uit nieuw onderzoek blijkt dat voorgelezen kinderen over een groter ruimtelijk inzicht en een groter vermogen tot abstract denken beschikken'
Over voorlezen en lezen bestaat dus veel onderzoek. Bij de Boekenbende hebben ze onlangs ook hun eigen, weliswaar kleinschalig onderzoek gedaan. Daaruit blijkt dat alle voorgelezen kinderen én hun ouders na de sessies positiever stonden tegenover lezen dan ervoor.
Callewaert: “We hebben ook gekeken naar wat voorlezen doet met hun taalniveau. Bleek dat ze ook beter scoorden op vlak van zinsbegrip en woordvorming. We zijn er ons van bewust dat het een kleine steekproef was. En er is geen reden tot euforie, maar we vinden de resultaten wel bijzonder hoopgevend."